Giảm lãi suất vẫn là ưu tiên hàng đầu?
Đang có sự khác biệt trong dự báo của giới phân tích về dư địa và thời gian Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ hạ lãi suất điều hành. Đa phần kỳ vọng lãi suất điều hành sẽ hạ từ 0,5-1% vào cuối quý III hoặc quý IV năm nay. Một số khác đánh giá NHNN có thể sẽ không tiếp tục giảm lãi suất điều hành.
Các chuyên gia nhìn nhận áp lực tỷ giá, lạm phát, cùng khả năng thẩm thấu của các chính sách nới lỏng tiền tệ trước đó là các yếu tố chính ảnh hưởng đến khả năng tiếp tục hạ lãi suất điều hành của NHNN.
Tuy nhiên, ưu tiên hiện nay của NHNN là hạ mặt bằng lãi suất, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.
Mấy tháng gần đây, mặt bằng lãi suất huy động giảm mạnh và hiện đã xuống mức thấp trong giai đoạn đại dịch Covid-19. Mức lãi suất tiết kiệm 7%/năm đã biến mất trên thị trường.
So với giai đoạn cao điểm cuối năm ngoái, lãi suất tiết kiệm hiện nay đã giảm tới 3-4%, đặc biệt từ kỳ hạn 6 tháng trở lên. Riêng bốn ngân hàng quốc doanh, lãi huy động kỳ hạn 6 tháng bị kéo về mức dưới 5%/năm.
Lãi suất huy động giảm mạnh sau nhiều lần NHNN hạ lãi suất điều hành trong bối cảnh các nhà băng "thừa tiền" nhưng khó cho vay.
Trong khi đó, tăng trưởng tín dụng vẫn ở mức thấp. Tính đến ngày 29/8, tín dụng nền kinh tế đạt khoảng 12,56 triệu tỷ đồng, tăng 5,33% so với cuối năm 2022 nhưng thấp hơn nhiều mức tăng 9,87% của cùng kỳ năm 2022. Điều này làm gia tăng áp lực giảm lãi suất để hỗ trợ tăng trưởng tín dụng, tăng trưởng kinh tế trong những tháng cuối năm.
Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, mặt bằng lãi suất sẽ không có dư địa để giảm sâu.
Chuyên gia tài chính - ngân hàng TS. Nguyễn Trí Hiếu nhìn nhận, một xu thế đang diễn ra trên thị trường tài chính và sẽ tiếp diễn đến cuối năm đó là lãi suất huy động tiếp tục giảm nhưng không thể giảm sâu như giai đoạn đầu năm, bởi ngân hàng phải đảm bảo hoạt động kinh doanh của mình. Đồng thời, lãi suất huy động giảm sâu hơn nữa sẽ khó cạnh tranh với các kênh đầu tư khác.
Với lãi suất cho vay, ông Hiếu cho rằng cũng khó giảm sâu tương ứng với lãi suất huy động vì còn phải đảm bảo cho sự an toàn của hệ thống.
Hơn nữa, việc giảm lãi suất còn tùy thuộc vào tình hình tài chính thế giới. Nếu Fed tăng lãi suất vào tháng 9 thì Việt Nam khó giảm sâu lãi suất. Vì khi đó, nếu giảm lãi suất thì tiền đồng sẽ giảm giá, đẩy tỷ giá với USD lên cao, tạo sự bất ổn ở thị trường ngoại hối.
Ông Hiếu dự báo mặt bằng lãi suất từ giờ đến cuối năm sẽ giảm thêm khoảng 0,5% chứ không thể giảm sâu.
Đồng quan điểm, chuyên gia kinh tế Lê Duy Bình, Giám đốc điều hành Economica Vietnam, nhận định khó có thể kỳ vọng NHNN sẽ có các đợt giảm mạnh mẽ và liên tiếp lãi suất điều hành trong những tháng cuối năm. Bởi lãi suất tiền đồng phụ thuộc vào lãi suất tại nhiều nền kinh tế lớn trong khi áp lực tăng lãi suất tại Mỹ và châu Âu chưa hoàn toàn hạ nhiệt. Đồng thời, những tác động của lãi suất tới tỷ giá hối đoái cũng cần được tính toán và cân đối.
Ở một góc nhìn lạc quan hơn, PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh cho rằng, mặt bằng lãi suất từ giờ đến cuối năm sẽ giảm nhiều, khoảng từ 1,5-2%.
Nhiều công ty chứng khoán đưa ra dự báo NHNN sẽ giảm lãi suất điều hành ngay trong quý III này để thúc đẩy quá trình giảm lãi suất huy động và cho vay.
Chứng khoán Rồng Việt (DCDS) nhận định, NHNN sẽ có thêm một lần cắt giảm 50 điểm lãi suất cơ bản, sớm nhất trong quý III. Mặt bằng lãi suất điều hành sẽ trở về mức thấp của giai đoạn trước Covid-19.
Công ty Chứng khoán Yuanta cũng đưa ra kịch bản tương tự. Công ty này kỳ vọng NHNN có thể giảm lãi suất điều hành thêm 50 điểm phần trăm vào cuối 2023 hoặc đầu năm 2024.
Theo Công ty Chứng khoán VNDirect, việc Chính phủ sẽ tiếp tục "bơm" thêm tiền vào nền kinh tế để thúc đẩy đầu tư công khiến NHNN còn nhiều dư địa để giảm lãi suất điều hành.
Trong khi đó, Công ty CP Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) nhận định, mặt bằng lãi suất thời gian tới có thể sẽ giảm chậm hơn so với các tháng vừa qua, dư địa giảm lãi suất điều hành và huy động sẽ không còn lớn.
Chưa cần thiết giảm tiếp lãi suất điều hành
Ở chiều ngược lại, nhiều chuyên gia cho rằng sẽ chưa cần thiết để NHNN giảm tiếp lãi suất điều hành trong quý III/2023.
Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cho hay: “Lãi suất huy động giảm mạnh trong tháng 8, tín dụng phục hồi trong bối cảnh thanh khoản hệ thống không chịu quá nhiều áp lực trong tháng 9, cùng với yếu tố lạm phát tăng trở lại, chúng tôi cho rằng sẽ chưa cần thiết để NHNN giảm tiếp lãi suất điều hành trong quý III/2023. Kịch bản cơ sở hiện tại là mặt bằng lãi suất điều hành sẽ giữ nguyên cho đến hết năm nay”.
Chứng khoán Maybank cũng dự báo NHNN sẽ giữ nguyên lãi suất chính sách thay vì cắt giảm thêm do rủi ro về áp lực tỷ giá trong bối cảnh lợi suất trái phiếu Mỹ tăng. Ngoài ra, NHNN lo ngại việc phụ thuộc quá nhiều vào chính sách tiền tệ nới lỏng có thể dẫn tới nợ xấu cao hơn và bất ổn hệ thống ngân hàng trong dài hạn.
Cùng quan điểm, TS Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, cho rằng lãi suất điều hành cố gắng ở mức bình ổn, không nhất thiết hạ thêm nữa.
Theo góc nhìn của Công ty Chứng khoán VNDirect, định hướng của NHNN là giảm lãi suất để hỗ trợ tăng trưởng. Nhưng áp lực tỷ giá càng lớn thì dư địa để NHNN tiếp tục giảm lãi suất điều hành càng thu hẹp.
Trong báo cáo vừa công bố, Ngân hàng Thế giới (WB) khuyến cáo, dư địa để nới lỏng thêm chính sách tiền tệ của Việt Nam không còn nhiều. Nhu cầu tín dụng vẫn tiếp tục ở mức thấp dù lãi suất đã giảm, việc cắt giảm lãi suất thêm nữa chưa chắc đem lại hiệu ứng mong muốn nhằm thúc đẩy tăng trưởng tín dụng. Bên cạnh đó, cắt giảm lãi suất sẽ làm tăng chênh lệch lãi suất với các thị trường trên toàn cầu, có khả năng gây áp lực cho tỷ giá.
TS Trần Hùng Sơn, Giảng viên Trường đại học Kinh tế - Luật (Đại học Quốc gia TP.HCM) đánh giá, nếu giảm tiếp lãi suất cũng khó kích cầu tín dụng tăng đột biến. Ngược lại, nếu giảm lãi suất quá nhanh sẽ gia tăng mức chênh lệch giữa lãi suất trong nước và quốc tế, nhất là với lãi suất USD của Mỹ thì áp lực lên tỷ giá là khó tránh. Nếu lúc này, NHNN giảm thêm lãi suất điều hành cũng là một động thái và tín hiệu cho thấy mong muốn của cơ quan quản lý, còn tác động đối với thị trường sẽ không lớn.
Các chuyên gia và nhà đầu tư kỳ vọng Fed sẽ giữ nguyên lãi suất trong cuộc họp tháng 9. Tuy nhiên, nguy cơ về một đợt tăng lãi suất khác trong hai tháng cuối năm đã đi lên sau khi báo cáo mới nhất cho thấy lạm phát lõi của Mỹ tăng tốc trong tháng 8.
Trong trường hợp Fed vẫn mạnh tay tăng lãi suất, NHNN có thể sẽ thận trọng hơn, trì hoãn việc cắt giảm lãi suất điều hành đến đầu năm 2024.
Chuyên gia kinh tế PGS.TS Ngô Trí Long nhận định, mặc dù có thể Fed sẽ tăng lãi suất một lần nữa trong dịp cuối năm nhưng với chính sách điều hành tiền tệ linh hoạt của NHNN, lãi suất trong nước sẽ đi theo xu hướng ổn định và giảm dần.
