Theo giới quan sát, việc phân bổ vàng tại các trung tâm tài chính lớn là phương án được nhiều ngân hàng trung ương áp dụng để tránh sự phụ thuộc vào một quốc gia hay khu vực duy nhất. Cách làm này giúp gia tăng khả năng tiếp cận nguồn lực dự trữ khi cần thiết, đồng thời hạn chế các rủi ro phát sinh từ xung đột chính trị hoặc biến động thị trường.
Ba Lan hiện sở hữu hơn 520 tấn vàng, với giá trị ước tính khoảng 56,5 tỷ euro, đứng thứ 13 trên thế giới về quy mô dự trữ kim loại quý. Vàng chiếm khoảng 1/4 tổng dự trữ ngoại hối của nước này, mức tỷ trọng được đánh giá cao so với mặt bằng chung tại châu Âu.
Từ mức chỉ khoảng 14 tấn vàng vào năm 1996, dự trữ vàng của Ba Lan đã tăng lên 102 tấn vào năm 2016, thời điểm quốc gia này hội nhập sâu hơn với Liên minh châu Âu và tiếp tục tăng mạnh trong gần một thập kỷ trở lại đây.
Năm 2019, NBP từng tiến hành thương vụ mua vào khoảng 100 tấn vàng, trong đó một phần lớn được chuyển về cất giữ trong hệ thống kho bảo quản trong nước. Bước đi này được xem là khởi đầu cho chiến lược tăng cường vai trò của vàng trong cơ cấu dự trữ quốc gia.
Từ năm 2022 đến 2024, trong bối cảnh xung đột Nga – Ukraine làm gia tăng bất ổn địa chính trị và lạm phát toàn cầu leo thang, NBP tiếp tục đẩy mạnh mua thêm vàng. Kim loại quý được coi như công cụ phòng vệ mang tính chiến lược, giúp giảm phụ thuộc vào các tài sản tài chính gắn với rủi ro thị trường và chính sách. Đến tháng 5/2025, tổng lượng vàng nắm giữ của Ba Lan đã vượt 509 tấn, cao hơn cả quy mô dự trữ vàng của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB). Điều này đưa Ba Lan vào nhóm các quốc gia sở hữu dự trữ vàng lớn trên thế giới.
Lãnh đạo NBP cho biết mục tiêu tiếp theo là nâng tỷ trọng vàng lên khoảng 30% trong tổng dự trữ ngoại hối. NBP xem vàng như nền tảng bảo chứng cho chủ quyền tài chính quốc gia, nhấn mạnh rằng vàng không phụ thuộc vào chính sách của bất kỳ nước nào, không chịu rủi ro tín dụng và có khả năng duy trì giá trị ổn định trong các tình huống thị trường biến động mạnh.
Làn sóng tích trữ vàng toàn cầu
Từ đầu năm 2025, giá vàng trên thị trường quốc tế đã tăng vọt khoảng 26%, phản ánh tâm lý tìm kiếm “nơi trú ẩn an toàn” của nhà đầu tư trước bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động. Giá vàng mở cửa năm ở mức xấp xỉ 2.624 USD/ounce và đến cuối tháng 10/2025 đã vượt mốc 4.000 USD/ounce, tạo nên một đợt tăng giá hiếm thấy trong lịch sử kim loại quý.
Nguyên nhân chính được cho là đồng USD suy yếu, chính sách lãi suất duy trì thấp tại nhiều nền kinh tế lớn, cùng với căng thẳng địa chính trị kéo dài ở châu Âu và Trung Đông. Trong bối cảnh này, vàng trở thành lựa chọn phòng thủ chiến lược, giúp các quốc gia bảo vệ giá trị tài sản và ổn định tài chính.
Không chỉ Ba Lan tăng tốc tích trữ vàng, nhiều quốc gia khác cũng thể hiện động thái tương tự. Tại Brazil, ngân hàng trung ương đã mua thêm 15 tấn vàng trong tháng 9, lần đầu tiên kể từ năm 2021. Kazakhstan ghi nhận lượng mua ấn tượng, tăng 18 tấn trong quý III, đưa tổng dự trữ lên 324 tấn. Thổ Nhĩ Kỳ duy trì chuỗi mua vàng liên tục 28 tháng kể từ tháng 6/2023. Cộng hòa Séc dự kiến nâng dự trữ từ 67 tấn lên 100 tấn vào năm 2028. Trong khi đó, Guatemala tăng thêm 6 tấn, nâng tỷ trọng vàng trong tổng dự trữ quốc gia lên 5%, tương đương mức tăng 91%.
Trong quý III, một số ngân hàng trung ương ghi nhận lượng mua vàng khiêm tốn nhưng vẫn cho thấy xu hướng tích trữ, gồm: Iraq (6 tấn), Trung Quốc (5 tấn), Cộng hòa Séc (5 tấn), Ghana (4 tấn), Azerbaijan (4 tấn), Bulgaria (2 tấn) – trong đó phần vàng này đóng góp vào dự trữ của Ngân hàng Trung ương châu Âu, chuẩn bị cho kế hoạch gia nhập eurozone của quốc gia này vào năm 2026; Indonesia (2 tấn), Philippines (2 tấn), Kyrgyzstan (1 tấn) và Serbia (1 tấn). Ngược lại, chỉ có hai quốc gia ghi nhận mức giảm dự trữ trong quý này, bao gồm Uzbekistan giảm 3 tấn và Qatar giảm 1 tấn.
