Báo cáo gửi tới cuộc họp Chính phủ về tái cơ cấu nền kinh tế giai đoạn 2021 - 2025 trong lĩnh vực ngân hàng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) cho hay giai đoạn 2021 - 2023, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã triển khai quyết liệt việc cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng.
Theo đó, nhiều chính sách được ban hành trong lĩnh vực tiền tệ, tín dụng đã tạo hành lang pháp lý điều hành chính sách tiền tệ, xử lý nợ xấu, khắc phục và xử lý tình trạng sở hữu chéo, đẩy mạnh thoái vốn ngoài ngành của ngân hàng thương mại, hoạt động ngân hàng số, chuyển đổi số, thanh toán không dùng tiền mặt.
Đến nay, sự ổn định, an toàn của hệ thống các tổ chức tín dụng được giữ vững, quyền lợi hợp pháp của người gửi tiền được đảm bảo.
Về cơ cấu lại hệ thống tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu, tăng cường hoạt động thanh tra, giám sát, đảm bảo an toàn hệ thống, bộ dẫn ra báo cáo của NHNN cho biết đang tiếp tục chỉ đạo triển khai các nhiệm vụ, giải pháp được nêu tại đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu.
Một nội dung đáng chú ý trong báo cáo của Bộ KH-ĐT là việc NHNN đang nghiên cứu đề nghị tham gia cơ cấu lại Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) của một số nhà đầu tư để sớm trình Chính phủ phương án cơ cấu lại ngân hàng này theo quy định.
Hiện có 5 ngân hàng được kiểm soát đặc biệt, gồm CBBank, OceanBank, GPBank, DongABank và SCB.
Trong đó, SCB bị đưa vào diện kiểm soát đặc biệt từ tháng 10/2022. Trong năm 2023, nhà băng này đã dừng hoạt động 39 chi nhánh, phòng giao dịch trên cả nước. Sang năm 2024, SCB vừa công bố tiếp tục chấm dứt hoạt động của 5 phòng giao dịch tại TP.HCM và Đà Nẵng.
SCB đã đóng cửa 39 phóng giao dịch trong năm 2023
Đối với 4 ngân hàng còn lại gồm OceanBank, CBBank, GPBank và Dong A Bank, NHNN cũng đã trình và được cấp thẩm quyền phê duyệt chủ trương chuyển giao bắt buộc.
Cơ quan chức năng đang xem xét, chuẩn bị phê duyệt phương án cơ cấu lại các ngân hàng này theo trình tự, thủ tục quy định.
Thực tế, việc cơ cấu lại các ngân hàng yếu kém bị chậm tiến độ so với kế hoạch. Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước về kết quả kiểm toán tại NHNN năm 2023 cho thấy, phương án xử lý TCTD yếu kém còn chậm, kéo dài qua nhiều năm phát sinh (từ năm 2015 đến nay).
Theo Kiểm toán Nhà nước, việc kéo dài tiến độ xử lý dẫn đến nguồn lực dự kiến hỗ trợ thông qua các hình thức cho vay đặc biệt tăng do hoạt động kinh doanh của các ngân hàng này lỗ liên tục. Dự kiến, tổng quy mô khoản vay đặc biệt của 4 đơn vị (CBBank, OceanBank, GPBank và Dong A Bank) là 168.000 tỷ đồng.
Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước cũng nêu rõ: đến thời điểm kiểm toán (tháng 8/2023), việc xử lý 3 ngân hàng mua bắt buộc mới ở bước được Chính phủ phê duyệt chủ trương chuyển giao bắt buộc, đang ở giai đoạn xác định giá trị doanh nghiệp để chuyển giao bắt buộc. 1 ngân hàng mới được Chính phủ phê duyệt chủ trương chuyển giao bắt buộc.
Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế Quốc hội nhận xét, quá trình triển khai xử lý các ngân hàng yếu kém gặp nhiều khó khăn về hành lang pháp lý và cơ chế hỗ trợ.
Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng lý giải, quá trình tái cơ cấu TCTD kéo dài do việc tìm kiếm, đàm phán ngân hàng thương mại đủ điều kiện nhận chuyển giao bắt buộc khó khăn vì phụ thuộc lớn vào việc tự nguyện tham gia của các ngân hàng thương mại và cần thời gian để thuyết phục cổ đông, nhất là cổ đông lớn, cổ đông chiến lược nước ngoài đồng thuận tham gia.
Bên cạnh đó, cơ chế chính sách, nguồn lực tài chính để xử lý TCTD yếu kém nói chung và xây dựng phương án chuyển giao bắt buộc các ngân hàng mua bắt buộc và DongA Bank nói riêng còn nhiều bất cập, vướng mắc, thủ tục kéo dài. Việc phối hợp, tham gia ý kiến của cácbộ, ngành liên quan còn kéo dài do việc xử lý các ngân hàng yếu kém phức tạp, chưa có tiền lệ.
