Nội dung này được ông Lê Mạnh Hùng, Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Công nghiệp Năng lượng quốc gia (Petrovietnam - PVN) nhấn mạnh tại hội thảo “Điện Hạt nhân – Khát vọng mới Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam” vừa diễn ra mới đây.
Chìa khóa hướng tới mục tiêu Net Zero
Tại hội thảo, các chuyên gia đều đồng tình rằng điện hạt nhân là giải pháp tối ưu trong bối cảnh biến đổi khí hậu và khủng hoảng năng lượng. Năng lượng này sẽ trở nên quan trọng và tăng trưởng mạnh trong thời gian tới, có vai trò lớn trong đảm bảo an ninh năng lượng.
Hội thảo “Điện Hạt nhân – Khát vọng mới Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam”.
Điện hạt nhân hiện có phát thải ít nhất trong các loại hình năng lượng tái tạo, tạo ra nguồn điện công suất lớn, ổn định, phù hợp với bối cảnh hiện nay, nhất là hướng tới mục tiêu Net Zero.
Theo TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam, 3 trụ cột của điện hạt nhân, gồm nhà máy điện; pháp quy hạt nhân và an toàn hạt nhân, cùng với công tác nghiên cứu phát triển.
Ở Việt Nam, ông Thành cho biết từ tháng 7/1955, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đến thăm nhà máy điện nguyên tử Obninsk (Liên Xô), mở đường cho quá trình nghiên cứu về điện hạt nhân của nước ta. Sau đó, Việt Nam đã có Chương trình phát triển điện hạt nhân nhiều thập niên trước và đã triển khai tích cực từ 1996 – 2016, với các kết quả vẫn còn giá trị.
“Hiện Việt Nam đang nỗ lực triển khai các dự án điện hạt nhân tại Ninh Thuận, đã quy hoạch được địa điểm, xây dựng hệ thống pháp quy, đào tạo nguồn nhân lực hạt nhân. Chúng ta cần khẩn trương tiếp tục những kết quả đã chuẩn bị từ trước năm 2016 bởi phát triển điện hạt nhân cần thời gian dài. Trong đó, nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng để thành công và công tác hoàn thiện cơ sở hạ tầng, đặc biệt hệ thống pháp quy hạt nhân thông qua sửa Luật Năng lượng nguyên tử là nhiệm vụ cần thiết”, ông Thành nói.
Trong những vấn đề lớn của xây dựng điện hạt nhân không thể không nhắc đến tính kinh tế. Từ nghiên cứu thời gian trung bình xây dựng nhà máy điện hạt nhân trên thế giới, TS. Hoàng Anh Tuấn cho rằng Việt Nam có thể tìm cách tiết kiệm thời gian xây dựng để tiết kiệm chi phí.
Theo ông Tuấn, năng lượng hạt nhân có chi phí cạnh tranh với các hình thức phát điện khác, trừ những nơi có thể tiếp cận trực tiếp với nhiên liệu hóa thạch chi phí thấp. Chi phí nhiên liệu cho các nhà máy hạt nhân chiếm một tỷ lệ nhỏ trong tổng chi phí phát điện, mặc dù chi phí vốn lớn hơn so với các nhà máy đốt than và lớn hơn nhiều so với các nhà máy đốt khí. Đáng chú ý, chi phí hệ thống cho năng lượng hạt nhân thấp hơn rất nhiều so với năng lượng tái tạo phát điện không liên tục.
“Việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân là điển hình của các dự án cơ sở hạ tầng lớn trên thế giới, với chi phí và những thách thức lớn. Do đó, cần xem xét cung cấp chính sách ưu đãi vốn lớn trong dài hạn để đảm bảo một hệ thống cung cấp điện đa dạng và đáng tin cậy”, TS. Hoàng Anh Tuấn khuyến nghị.
Mục tiêu áp lực thì phải có giải pháp đặc biệt
Phát biểu tại hội thảo, ông Lê Mạnh Hùng, Chủ tịch HĐTV PVN đánh giá với nhu cầu thực tiễn về năng lượng cho kịch bản đến năm 2030, Việt Nam sẽ trở thành nước thu nhập trung bình cao và năm 2045, trở thành nước có thu nhập cao thì vấn đề phát triển năng lượng, nhất là các nguồn điện nền là đặc biệt quan trọng.
Ông Lê Mạnh Hùng, Chủ tịch HĐTV PVN.
"Theo chỉ đạo của Thủ tướng, mục tiêu đặt ra là sớm nhất phải có nhà máy điện hạt nhân vào năm 2030 và muộn nhất là 2031 phải đưa nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận vào vận hành thương mại", ông Hùng nói.
Ông Hùng đánh giá đây là mục tiêu rất áp lực và đã áp lực thì phải có giải pháp đặc biệt. Do đó, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.
Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu trên, ông Hùng cho rằng bên cạnh những cơ chế đặc biệt thì các cơ chế, chính sách hành lang khác cũng cần tiếp tục được hoàn thiện song song, nhất là các cơ chế cụ thể cho chủ đầu tư.
Trước yêu cầu phát triển năng lượng của quốc gia, Chủ tịch PVN yêu cầu trong thời gian tới, lãnh đạo Tập đoàn cùng các kỹ sư và người lao động toàn tập đoàn cần tập trung vào 5 nhóm vấn đề chính.
Đầu tiên là tiếp tục nghiên cứu, đề xuất các cơ chế và tối ưu chi phí vốn; phối hợp với các chuyên gia để tự đánh giá, lựa chọn công nghệ điện hạt nhân trước khi đưa ra quyết định đầu tư; tập trung đánh giá, lựa chọn công nghệ gắn với tiêu chí an toàn; chuẩn bị nguồn nhân lực bài bản, tham khảo ý kiến chuyên gia và xây dựng cơ cấu nhân sự phù hợp trong các nhà máy điện hạt nhân.
Vấn đề cuối cùng được ông Hùng nêu ra là tìm kiếm các giải pháp huy động vốn, bao gồm các hiệp định vay như tín dụng xuất khẩu, đồng thời xây dựng cơ chế tài chính hợp lý và chuẩn bị nguồn lực để đảm bảo chiến lược phát triển đã đề ra.
Trước đó, tại phiên họp thứ hai của Ban Chỉ đạo xây dựng nhà máy điện hạt nhân diễn ra vào đầu tháng 2, Thủ tướng Chính phủ đã giao Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và Tập đoàn Công nghiệp năng lượng Quốc gia (Petrovietnam) làm chủ đầu tư nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2.
Hôm qua (19/2), Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.
Nghị quyết này quy định một số cơ chế, chính sách đặc biệt để đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, gồm nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2 và các dự án thành phần, cùng một số cơ chế, chính sách đặc biệt áp dụng cho tỉnh Ninh Thuận để thực hiện dự án.
Với các cơ chế, chính sách đặc biệt, Quốc hội quyết nghị dự án được triển khai đồng thời việc đàm phán với đối tác đã ký kết điều ước quốc tế hoặc với các đối tác khác để ký kết điều ước quốc tế về hợp tác xây dựng, cấp tín dụng cho thực hiện Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, song song với quá trình phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư và phê duyệt dự án đầu tư.
Trong lựa chọn nhà đầu tư và nhà thầu, Quốc hội quyết định trao cho Thủ tướng quyền giao chủ đầu tư thực hiện các dự án.
Dự án cũng được áp dụng hình thức chỉ định thầu theo quy trình rút gọn đối với gói thầu chìa khóa trao tay xây dựng nhà máy chính với nhà thầu trong điều ước quốc tế.
Quốc hội cũng thống nhất cho áp dụng hình thức chỉ định thầu theo quy trình rút gọn đối với các gói thầu tư vấn quan trọng trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư và thực hiện dự án, bao gồm: lập, thẩm tra báo cáo nghiên cứu tiền khả thi; tư vấn trợ giúp chủ đầu tư đàm phán, ký kết, quản lý thực hiện hợp đồng chìa khóa trao tay; thẩm tra hồ sơ phê duyệt địa điểm…
Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận được Quốc hội phê duyệt lần đầu vào năm 2009 với tổng công suất 4.000 MW, chia thành 2 nhà máy trên diện tích 1.642ha. Tuy nhiên, đến năm 2016, Quốc hội ra nghị quyết tạm dừng dự án vì nhiều yếu tố khách quan.
Ngày 25/11/2024, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII thống nhất chủ trương tái khởi động dự án điện hạt nhân Ninh Thuận và tiếp tục nghiên cứu chương trình điện hạt nhân tại Việt Nam.
Tại phiên bế mạc chiều 30/11/2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, trong đó có nội dung đồng ý tiếp tục chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.
