Ngày 5/11/2024 (giờ Mỹ), cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 4 năm một lần sẽ diễn ra. Kết quả bầu cử có thể dẫn đến sự thay đổi lớn trong chính sách và tác động sâu rộng tới nền kinh tế không chỉ ở Mỹ mà còn lan rộng ra toàn cầu. Vị tân Tổng thống Mỹ và các quan chức dưới quyền đưa ra những chính sách mới liên quan đến thuế, chi tiêu công, quy định kinh doanh và thương mại,… Những quyết định này có thể tác động trực tiếp đến tâm lý người tiêu dùng, nhà đầu tư và ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế, thị trường lao động, lạm phát, diễn biến thị trường tài chính thế giới và ảnh hưởng một phần tới chính sách điều hành tại nhiều quốc gia khác.
Theo thống kê của Agriseco Research, chỉ số S&P 500 trên thị trường chứng khoán Mỹ tăng bình quân 11,28% trong năm bầu cử Tổng thống; tăng 7,6% khi đại diện Dân chủ đắc cử và tăng 15,3% nếu là đại diện Đảng Cộng hòa. Trong điều kiện Tổng thống nhiệm kỳ trước tới từ Đảng dân chủ, hiệu suất trong năm bầu cử bình quân là 11% khi đại diện Đảng Dân chủ tiếp tục được bầu; trong khi mức tăng sẽ là 12,9% nếu Tổng thống tiếp theo tới từ Đảng Cộng hòa.
Thị trường chứng khoán Việt Nam mới chỉ trải qua 6 lần bầu cử của Mỹ. Thống kê sơ bộ cho thấy nửa năm sau ngày bầu cử, VN-Index tăng điểm 5/6 đợt. Bình quân hiệu suất của VN-Index sau 6 tháng cho cả 6 kỳ bầu cử Tổng thống trên là +28,62%. Nếu bỏ qua năm 2000 khi TTCK còn sơ khai, tỷ suất bình quân là +11,92%. Tuy nhiên lưu ý do số lượng cỡ mẫu nhỏ, kết quả chỉ mang tính tham khảo và chưa rõ ràng về mặt ý nghĩa thống kê.
Triển vọng nào cho kinh tế Việt Nam trong 2 kịch bản bầu cử Mỹ?
Theo tờ NyTimes, dự báo tỷ lệ ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump chiến thắng đang tăng từ 46% hồi đầu tháng lên 48% vào ngày 30/10 và tỷ lệ chiến thắng của ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris giảm từ 50% xuống 49%. Dựa trên những điểm nhấn về chính sách, nhóm phân tích Agriseco cho rằng có nhiều điểm đối lập trong cách điều hành nền kinh tế của 2 ứng cử viên Tổng thống.
Theo đó, chính sách của bà Harris có xu hướng ôn hòa hơn, duy trì hợp tác quốc tế và ưu tiên cho tầng lớp trung lưu. Trong khi đó, ông Trump tập trung nhiều hơn vào bảo hộ cho các doanh nghiệp sản xuất trong nước và khuyến khích vốn đầu tư vào sản xuất nội địa.
Dựa trên những phân tích này, Agriseco Research đưa ra hai kịch bản ứng với mỗi ứng cử viên Tổng thống.
Ở kịch bản bà Harris đắc cử, nhóm phân tích cho rằng các chính sách ôn hòa sẽ không làm thay đổi nhiều về xu hướng kinh tế Việt Nam. Các nhóm ngành xuất khẩu vẫn sẽ hưởng lợi từ xu hướng ủng hộ thương mại đa phương của ứng viên Đảng Dân chủ.
Còn ở kịch bản ông Trump đắc cử, dự báo sẽ có nhiều sự thay đổi trong đó có tăng thuế nhập khẩu, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thu hút FDI về Mỹ và tân Tổng thống có thể can thiệp vào chính sách tiền tệ của FED sẽ tác động tới các ngành nghề và lĩnh vực tương ứng của Việt Nam: Xuất nhập khẩu, FDI, Tỷ giá,….
Cụ thể hơn, xuất khẩu của Việt Nam có nguy cơ chịu ảnh hưởng 2 mặt từ chính sách của ông Trump. Một mặt, chính sách tăng thuế nhập khẩu lên 10-20% với tất cả các nước, gồm cả Việt Nam làm giảm khả năng cạnh tranh hàng Việt Nam so với hàng nội địa Mỹ. Ngoài ra, các cuộc điều tra nguồn gốc để chống lẩn tránh thuế sẽ diễn ra nhiều hơn làm tăng chi phí và ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Mặt khác, khoảng trống do các hàng hóa Trung Quốc bị đánh thuế sẽ tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ và chiếm lĩnh thị phần.
Về dòng vốn đầu tư, chính sách của ông Trump áp thuế nhắm đến hàng hóa Trung Quốc có thể khiến làn sóng FDI rời khỏi nước này tiếp tục diễn ra mạnh mẽ. Việt Nam vẫn sẽ là điểm đến tiềm năng cho dòng vốn FDI trên.
Về các vấn đề kinh tế khác, chính sách của ông Trump được đánh giá sẽ làm Mỹ tăng lạm phát trong ngắn hạn, ảnh hưởng tới sức mạnh đồng USD và nhiều hạng mục kinh tế khác trong đó bao gồm lộ trình nới lỏng chính sách tiền tệ sẽ thay đổi. Thực tế trong tháng 10 khi tỷ lệ dự báo ông Trump đắc cử tăng, chỉ số DXY đại diện cho sức mạnh đồng USD đã tăng gần 3,3%; giá hợp đồng tương lai vàng tăng 5,5%, liên tục lập đỉnh mới; các dự báo về lộ trình cắt giảm lãi suất trong năm 2025 cũng được giãn ra. Đây cũng là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến TTCK Việt Nam giai đoạn vừa qua và tương lai sắp tới.
Ngành nào hưởng lợi trong 2 kịch bản bầu cử?
Nhìn chung, trong kịch bản bà Kamala Harris đắc cử Tổng thống, Agriseco Research đánh giá hầu hết các ngành trong nước chịu ảnh hưởng trung lập, không rõ ràng hoặc mờ nhạt không đáng kể. Riêng ngành gỗ có thể chịu ảnh hưởng tích cực nhờ hưởng lợi nhờ lộ trình cắt giảm lãi suất không bị gián đoạn và các chính sách hỗ trợ thị trường nhà ở tạo điều kiện tiêu thụ đồ gỗ.
Còn trong kịch bản ông Trump tái đắc cử, nhóm phân tích chỉ ra 3 nhóm ngành có khả năng chịu tác động tích cực bao gồm BĐS khu công nghiệp, Dệt may và Gỗ. Theo đó, nhóm BĐS công nghiệp có thể tiếp tục được hưởng lợi từ xu hướng FDI rời khỏi Trung Quốc tiếp tục mạnh lên. Nhóm Dệt may dự báo chịu ảnh hưởng 2 mặt bởi chính sách thuế (hỗ trợ hàng nội địa Mỹ và tập trung hạn chế hàng nhập khẩu từ Trung Quốc). Tuy nhiên tác động về mặt tích cực sẽ nhiều hơn bởi công nghiệp dệt may thâm dụng lao động lớn, khó có thể bị thay thế bởi nội địa Mỹ. Còn nhóm Gỗ chịu ảnh hưởng 2 chiều từ chính sách thuế nhưng nhìn chung vẫn được hưởng lợi nhờ chính sách hỗ trợ thị trường bất động sản.
Ngược lại, một số ngành dự báo chịu ảnh hưởng kém tích cực có thể kể đến như Thép và Năng lượng tái tạo. Theo nhóm phân tích, ngành Thép có nguy cơ chịu ảnh hưởng 2 chiều từ chính sách thuế, ngắn hạn có thể tốt nhưng dài hạn kém tích cực do định hướng khôi phục ngành thép của Mỹ. Còn với ngành Năng lượng tái tạo, ảnh hưởng kém tích cực do chính sách của ôn Trump có xu hướng làm chậm tốc độ chuyển đổi sang năng lượng sạch.
