Với hơn 95% đại biểu tán thành, sáng 17/6, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp. Một trong những nội dung quan trọng của luật lần này là quy định mới nhằm kiểm soát hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ – lĩnh vực từng bộc lộ nhiều rủi ro trong thời gian qua.
Theo luật sửa đổi, doanh nghiệp không phải là công ty đại chúng khi phát hành trái phiếu riêng lẻ sẽ phải đảm bảo điều kiện: tổng nợ phải trả, bao gồm cả giá trị trái phiếu dự kiến chào bán, không vượt quá năm lần vốn chủ sở hữu tại báo cáo tài chính năm liền kề trước đó đã được kiểm toán. Quy định này sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 và là một trong những điểm thay đổi căn bản so với quy định hiện hành.
Tuy nhiên, quy định nêu trên không áp dụng đối với một số nhóm tổ chức, bao gồm: doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp phát hành trái phiếu để thực hiện dự án bất động sản, tổ chức tín dụng, công ty bảo hiểm và tái bảo hiểm, doanh nghiệp môi giới bảo hiểm, công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán. Những tổ chức này được miễn điều kiện giới hạn hệ số nợ/vốn nhằm đảm bảo hoạt động đặc thù không bị ảnh hưởng tiêu cực.
Ảnh minh họa.Mục tiêu của quy định mới là nhằm nâng cao năng lực tài chính của các doanh nghiệp phát hành trái phiếu, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư và làm lành mạnh thị trường trái phiếu. Trong thời gian qua, nhiều doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ với khối lượng lớn trong khi năng lực tài chính hạn chế, dẫn đến tình trạng không trả được gốc và lãi đúng hạn, gây thiệt hại lớn cho nhà đầu tư cá nhân và ảnh hưởng đến ổn định thị trường tài chính.
Các vụ việc vi phạm như sai mục đích sử dụng vốn, thông tin sai lệch trong hồ sơ phát hành hay gian lận tài chính đã khiến niềm tin vào kênh trái phiếu riêng lẻ sụt giảm nghiêm trọng. Bộ Tài chính từng cảnh báo nhiều doanh nghiệp có hệ số nợ/vốn chủ sở hữu rất cao, thậm chí vượt 10 lần, nhưng vẫn phát hành trái phiếu với khối lượng lớn, thiếu kiểm soát. Đây chính là lý do dẫn đến đề xuất siết điều kiện phát hành tại dự thảo sửa đổi lần này.
Cơ quan thẩm tra của Quốc hội cho biết, quy định giới hạn nợ 5 lần vốn chủ sở hữu là phù hợp với thông lệ quốc tế và phù hợp với trình độ phát triển của thị trường tài chính Việt Nam hiện nay. Trong quá trình soạn thảo, Bộ Tài chính đã tham khảo nhiều ý kiến chuyên gia và cơ quan liên quan trước khi đề xuất nội dung này, đồng thời tính toán mức độ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp đang hoạt động hợp pháp.
Về mặt thực thi, luật cũng quy định rõ lộ trình chuyển tiếp: các đợt phát hành trái phiếu riêng lẻ đã công bố thông tin trước ngày 1/7/2025 vẫn tiếp tục được thực hiện theo quy định hiện hành, tức là Luật Doanh nghiệp năm 2020 và Luật sửa đổi năm 2022. Quy định này nhằm tránh tạo ra cú sốc chính sách, đồng thời giúp doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị và điều chỉnh kế hoạch huy động vốn cho phù hợp.
Dưới góc nhìn thị trường, quy định mới sẽ góp phần thanh lọc các doanh nghiệp yếu kém về tài chính, buộc các doanh nghiệp phải minh bạch và kiểm soát tốt hơn cơ cấu vốn. Khi hạn mức nợ bị khống chế, các doanh nghiệp có nhu cầu huy động vốn lớn sẽ phải cân nhắc chuyển hướng sang phát hành công khai, niêm yết trái phiếu trên sàn hoặc đàm phán vay vốn từ tổ chức tín dụng với điều kiện minh bạch hơn.
Đối với nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân, quy định mới là tín hiệu tích cực giúp giảm thiểu rủi ro, củng cố lòng tin và tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Trong thời gian tới, nếu được triển khai đồng bộ với các cơ chế giám sát và xử lý vi phạm hiệu quả, chính sách mới này có thể tạo ra bước ngoặt quan trọng, giúp thị trường vốn Việt Nam phát triển theo hướng minh bạch, an toàn và hiệu quả hơn.
Việc Quốc hội thông qua Luật sửa đổi Luật Doanh nghiệp lần này không chỉ là một động thái lập pháp đơn thuần, mà còn là bước đi thể hiện quyết tâm của Nhà nước trong việc chấn chỉnh thị trường trái phiếu và tái lập kỷ cương tài chính sau hàng loạt biến động xảy ra trong hai năm qua.
