Theo Công ty cổ phần Chứng khoán SSI (SSI Research), sự kiện này không chỉ mang tính biểu tượng mà còn mở ra một giai đoạn phát triển mới cho thị trường chứng khoán Việt Nam, với những thay đổi sâu sắc về cấu trúc, dòng vốn, và vị thế quốc gia trong hệ thống tài chính toàn cầu.
Để đạt được cột mốc này, Việt Nam đã mất gần một thập kỷ chuẩn bị. Trong nhiều năm liền, các tổ chức xếp hạng quốc tế như FTSE Russell hay MSCI luôn đánh giá cao tiềm năng của Việt Nam, nhưng việc cải thiện các tiêu chí kỹ thuật, cơ chế thanh toán và minh bạch thông tin là quá trình dài hơi và đòi hỏi quyết tâm chính trị cao. Theo SSI, kể từ năm 2023, hàng loạt cải cách đã được triển khai mạnh mẽ nhằm đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn nâng hạng, trong đó nổi bật là Thông tư 03/2025 và Nghị định 245/2025 là 2 văn bản được xem là “bản lề” cho sự thay đổi.
Những cải cách này bao gồm việc bãi bỏ yêu cầu hợp pháp hóa lãnh sự đối với tài liệu của nhà đầu tư nước ngoài, cho phép mở tài khoản giao dịch thông qua ngân hàng lưu ký toàn cầu, áp dụng hệ thống thanh toán CCP (đối tác bù trừ trung tâm), và đặc biệt là việc vận hành hệ thống KRX - nền tảng giao dịch mới giúp rút ngắn thời gian thanh toán xuống còn T+0 hoặc T+1. Đây là bước tiến vượt bậc so với cơ chế T+2 hiện tại và tương đương với các thị trường phát triển trong khu vực.
Theo ước tính của SSI Research, việc nâng hạng lên thị trường mới nổi có thể mang lại khoảng 1,6 tỷ USD dòng vốn thụ động từ các quỹ ETF mô phỏng chỉ số FTSE Emerging Markets. Con số này mới chỉ là phần nổi của tảng băng, bởi khi được nâng hạng, Việt Nam sẽ được đưa vào tầm ngắm của hàng trăm quỹ đầu tư chủ động, quỹ hưu trí và tổ chức tài chính quốc tế - những nguồn vốn dài hạn, ổn định và mang tính chiến lược cao. Tác động tích cực không chỉ dừng lại ở thanh khoản, mà còn giúp định giá thị trường Việt Nam được điều chỉnh phù hợp hơn với tiềm năng thực.
Hiện tại, tổng vốn hóa thị trường chứng khoán Việt Nam đạt hơn 9 triệu tỷ đồng, tương đương khoảng 90% GDP, với hơn 11 triệu tài khoản giao dịch. Tuy nhiên, so với quy mô dân số và tốc độ phát triển kinh tế, tiềm năng vẫn còn rất lớn. Việc nâng hạng sẽ giúp Việt Nam thu hút thêm nhà đầu tư tổ chức, giảm sự phụ thuộc vào dòng tiền cá nhân ngắn hạn và tiến gần hơn tới mô hình thị trường trưởng thành, tương tự Thái Lan hay Malaysia.
Bên cạnh yếu tố dòng vốn, tác động quan trọng khác là về cải cách thể chế và nâng cao tiêu chuẩn quản trị doanh nghiệp. Khi tham gia nhóm thị trường mới nổi, các công ty niêm yết Việt Nam sẽ phải tuân thủ quy trình công bố thông tin minh bạch, báo cáo tài chính theo chuẩn IFRS và nâng cao chất lượng quản trị nội bộ. Điều này không chỉ cải thiện niềm tin của nhà đầu tư, mà còn giúp doanh nghiệp dễ dàng huy động vốn quốc tế với chi phí thấp hơn.
Theo SSI Research, trong ngắn hạn, các cổ phiếu vốn hóa lớn và có thanh khoản cao sẽ là nhóm được hưởng lợi rõ rệt từ dòng tiền nâng hạng. Những cái tên tiêu biểu bao gồm VIC, VHM, HPG, VNM, FPT, SSI, VND và VCB - đều là các mã có tỷ trọng cao trong danh mục của các quỹ ETF hiện hữu. Ngoài ra, nhóm ngân hàng và chứng khoán sẽ hưởng lợi kép nhờ thanh khoản thị trường tăng mạnh.
Lịch sử nâng hạng của các thị trường khác cũng cho thấy tác động tích cực đáng kể. Chẳng hạn, Qatar và Saudi Arabia ghi nhận mức tăng 70–100% chỉ số chứng khoán trong 12-24 tháng sau khi được FTSE và MSCI nâng hạng, trong khi Pakistan tăng gần 50%. Tuy nhiên, SSI cũng lưu ý rằng quá trình nâng hạng không đảm bảo thị trường tăng ngay lập tức, mà lợi ích lớn nhất là sự cải thiện chất lượng và độ sâu của thị trường trong dài hạn.
Việc được FTSE công nhận là thị trường mới nổi cũng đánh dấu bước tiến quan trọng trong quá trình đa dạng hóa nguồn vốn của Việt Nam. Trong nhiều năm, nền kinh tế chủ yếu dựa vào tín dụng ngân hàng (chiếm tới 140% GDP) khiến hệ thống tài chính chịu áp lực lớn. Việc phát triển mạnh thị trường vốn sẽ giúp phân tán rủi ro, cung cấp nguồn vốn trung và dài hạn cho doanh nghiệp, đặc biệt trong các lĩnh vực như hạ tầng, năng lượng tái tạo và chuyển đổi số. Đây là hướng đi phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế bền vững mà Chính phủ đang theo đuổi.
Ngoài ra, nâng hạng cũng mở ra cơ hội tăng cường hội nhập cho hệ thống tài chính trong nước. Ngân hàng, công ty chứng khoán và doanh nghiệp niêm yết sẽ có cơ hội tiếp cận các chuẩn mực quốc tế, nâng cao năng lực quản trị rủi ro và minh bạch thông tin. SSI đánh giá đây là “bước nhảy thể chế” chứ không chỉ là một thay đổi kỹ thuật, bởi nó buộc toàn bộ thị trường phải vận hành theo các tiêu chuẩn cao hơn, qua đó nâng vị thế của Việt Nam trên bản đồ tài chính toàn cầu.
Trong dài hạn, việc được nâng hạng không chỉ là thành quả của cải cách mà còn là động lực thúc đẩy cải cách tiếp theo. Khi Việt Nam chính thức trở thành thị trường mới nổi, kỳ vọng mới sẽ xuất hiện: từ nâng chuẩn báo cáo, bảo vệ nhà đầu tư nhỏ lẻ, đến việc tiếp cận thị trường trái phiếu và phái sinh quốc tế. Đây là hành trình hướng tới một nền tài chính hiện đại, minh bạch và hội nhập sâu rộng, góp phần đưa Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành trung tâm tài chính khu vực Đông Nam Á vào năm 2030.
