Doanh nghiệp buộc phải tính toán lại cấu trúc tài chính
Theo số liệu từ Hội nghiên cứu thị trường liên ngân hàng Việt Nam (VBA), lãi suất bình quân liên ngân hàng đã ghi nhận tiếp tục tăng mạnh 0,8-1,62 điểm % trong phiên ngày 1/12 ở tất cả kỳ hạn dưới 1 tháng.
Kết phiên, lãi suất tại kỳ hạn qua đêm tăng vọt lên 7%/năm, mức cao nhất kể từ đầu tháng 11/2022; kỳ hạn một tuần lên 7,3%/năm; kỳ hạn hai tuần ở mức 6,1%/năm và một tháng là 6,95%/năm.
Trong khi đó, lãi suất chào bình quân USD trên thị trường liên ngân hàng tăng 0,01 điểm % tại kỳ hạn qua đêm với 3,92%, trong khi giữ nguyên ở các kỳ hạn một tuần và hai tuần (3,98% và 4,02%), giảm 0,01 điểm % ở kỳ hạn một tháng (4,05%).
Lãi suất chào bình quân liên ngân hàng VND đã liên tục trong xu hướng tăng từ đầu tháng 10 và kéo dài cho đến gần cuối tháng 11. Việc lãi suất cho vay qua đêm liên tục neo ở mức cao cho thấy sự thận trọng trong việc tăng cường thêm thanh khoản cho hệ thống của nhà điều hành.
Trao đổi với VietnamFinance, PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP. HCM (UEH) cho rằng việc lãi suất tăng chắc chắn tạo ra những sức ép nhất định lên chi phí vốn của doanh nghiệp, đặc biệt với những kế hoạch mở rộng sản xuất – kinh doanh đang chuẩn bị triển khai.
“Khi chi phí vay vốn nhích lên, doanh nghiệp buộc phải tính toán lại cấu trúc tài chính, tỷ suất sinh lời kỳ vọng và khả năng chịu đựng rủi ro trong các dự án mới. Điều này đòi hỏi họ thận trọng hơn trong việc lựa chọn dự án, tránh tình trạng đầu tư dàn trải hay mở rộng bằng mọi giá như giai đoạn tăng trưởng nóng trước đây”, ông Huân dự báo.
Tuy nhiên, theo quan điểm của ông Huân tác động của mặt bằng lãi suất không hoàn toàn mang sắc thái tiêu cực. Trong bối cảnh nền kinh tế đang dần phục hồi, việc lãi suất tăng nhẹ phản ánh sự cải thiện của cầu tiền và kỳ vọng kinh doanh, nên doanh nghiệp mở rộng hoạt động trong thời điểm này thường cũng là những doanh nghiệp nhìn thấy nhu cầu thị trường đủ lớn để bù đắp chi phí vốn cao hơn.
“Nói cách khác, lãi suất tăng đặt ra một phép thử tự nhiên: chỉ những dự án có hiệu quả thật sự, dòng tiền tốt và khả năng cạnh tranh rõ ràng mới tiếp tục được triển khai. Điều này giúp thị trường vận hành lành mạnh hơn và tránh được vòng xoáy đầu tư thiếu thận trọng”, ông Huân khẳng định.
Với những doanh nghiệp đang tìm cách mở rộng quy mô, ông Huân cho rằng áp lực lớn nhất không hẳn nằm ở mức lãi suất tăng, mà ở sự biến động khó lường của chi phí vốn. Sự không chắc chắn này khiến doanh nghiệp phải chuẩn bị các kịch bản linh hoạt hơn về tài chính, đàm phán lại với ngân hàng, hoặc tái cấu trúc dòng tiền nội bộ để giảm phụ thuộc vào vốn vay.
“Trong bối cảnh này, những doanh nghiệp có nền tảng tài chính lành mạnh, kiểm soát tốt hàng tồn kho, quản trị chi phí hiệu quả và duy trì dòng tiền ổn định sẽ chịu ảnh hưởng ít hơn so với những doanh nghiệp đã yếu về thanh khoản hoặc phụ thuộc nhiều vào nợ vay ngắn hạn”, ông Huân phân tích với Đầu tư Tài chính.
Tuy nhiên, vị chuyên gia cũng nhấn mạnh: “Cần thấy rằng lãi suất tăng có thể làm chậm lại một số dự án mở rộng, nhất là ở các ngành thâm dụng vốn như bất động sản, xây dựng, logistics hoặc sản xuất công nghiệp nặng. Những doanh nghiệp trong các lĩnh vực này thường có chu kỳ hoàn vốn dài, nên bất kỳ sự điều chỉnh nào của mặt bằng chi phí vốn cũng khiến họ phải cân nhắc kỹ hơn. Nhưng với các doanh nghiệp có thị trường tiêu thụ ổn định và đang nắm bắt được cơ hội từ chu kỳ phục hồi, lãi suất tăng không phải là rào cản tuyệt đối; nó đơn giản là một yếu tố buộc họ phải hoạch định chiến lược tài chính chặt chẽ hơn”.
Lãi suất liên ngân hàng có thể duy trì mức cao đến cuối năm
Rõ ràng, lãi suất tăng đặt ra áp lực ngắn hạn lên chi phí vốn, nhưng đồng thời cũng là một cơ chế sàng lọc tích cực, buộc doanh nghiệp phải tập trung vào những dự án thật sự có hiệu quả. Những doanh nghiệp có khả năng quản trị tài chính tốt, chủ động trong cấu trúc vốn và có tầm nhìn dài hạn vẫn có cơ hội tận dụng sự phục hồi của thị trường, ngay cả khi chi phí vốn đang nhích lên.
Theo giới phân tích, tình trạng thiếu hụt đồng thời cả VND và USD đang tạo sức ép lên chi phí vốn toàn hệ thống và có thể khiến lãi suất liên ngân hàng duy trì ở mức cao lâu hơn dự kiến, thậm chí có thể kéo dài qua kỳ nghỉ Tết Nguyên đán sắp tới.
TS Nguyễn Trí Hiếu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và Bất động sản Toàn cầu, cho biết tăng trưởng tín dụng năm nay có thể lên tới 18%, trong khi tăng trưởng huy động thấp hơn nhiều, thấp hơn khoảng 3%. Sự chênh lệch này gây ra áp lực đối với thanh khoản trong hệ thống ngân hàng.
"Khi thị trường 1 thiếu thanh khoản, tình trạng này sẽ lan sang thị trường 2, tức thị trường liên ngân hàng. Việc lãi suất tăng lên 7% phản ánh dấu hiệu căng thẳng trên thị trường vốn", ông nói.
Theo chuyên gia, lãi suất liên ngân hàng có thể duy trì ở mức cao từ nay đến cuối năm. Ông cho rằng từ nay đến cuối năm, nhu cầu vốn sẽ tiếp tục tăng khi các doanh nghiệp đẩy mạnh sản xuất – kinh doanh để hoàn tất năm tài khóa.
“Khi nhu cầu vốn tăng, các ngân hàng phải cung ứng nguồn vốn tương ứng, tạo áp lực lên thị trường 1 và kéo theo lãi suất thị trường 2 tăng theo”, TS. Hiếu nói.
Ông nhận định tình trạng này nhiều khả năng kéo dài đến cuối năm và có thể tiếp tục đến giai đoạn cận Tết – thời điểm các hoạt động tài chính vẫn còn sôi động trước khi bước vào kỳ nghỉ lễ. Do đó, việc lãi suất tăng có thể duy trì cho đến trước Tết.
