Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa và công nghệ phát triển nhanh chóng, khái niệm kinh tế số không còn xa lạ với doanh nghiệp. Đây không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là động lực then chốt nâng cao năng suất, hiệu quả và khả năng cạnh tranh. Kinh tế số được hiểu là toàn bộ hoạt động sản xuất, kinh doanh, quản trị dựa trên nền tảng công nghệ số, dữ liệu và kết nối trực tuyến. Từ hạ tầng viễn thông, điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo cho đến các mô hình thương mại điện tử, tất cả đều là mắt xích trong một hệ sinh thái kinh tế số đang định hình diện mạo mới cho doanh nghiệp.
Tác động đầu tiên và rõ nét nhất của kinh tế số là khả năng giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, tối ưu quy trình. Trước đây, nhiều khâu sản xuất và quản trị phải thực hiện thủ công, vừa tốn thời gian vừa dễ sai sót. Khi áp dụng công nghệ số, các công đoạn lặp lại được tự động hóa, hệ thống phần mềm quản lý tích hợp giúp kiểm soát tồn kho, sản xuất, bán hàng một cách chính xác. Việc theo dõi dữ liệu theo thời gian thực cũng giúp doanh nghiệp phát hiện lỗi sớm, xử lý kịp thời, giảm thiểu lãng phí. Nhờ vậy, năng suất lao động tăng lên, chi phí sản xuất giảm đi, lợi nhuận được cải thiện.
Kinh tế số mang đến cho doanh nghiệp quá trình nâng cao năng suất nhanh và mạnh hơn nhờ công nghệ, AI...
Không chỉ dừng lại ở tiết kiệm chi phí, kinh tế số còn tạo ra bước nhảy vọt về chất lượng sản phẩm và dịch vụ. Nhờ hệ thống dữ liệu khách hàng, doanh nghiệp có thể hiểu rõ nhu cầu, xu hướng tiêu dùng để điều chỉnh sản phẩm phù hợp hơn. Công nghệ trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu lớn giúp dự đoán hành vi khách hàng, tối ưu trải nghiệm cá nhân hóa. Đồng thời, việc kiểm soát chất lượng theo chuẩn số hóa giúp sản phẩm ổn định hơn, tỷ lệ lỗi giảm, mức độ hài lòng của khách hàng tăng cao. Đây là nền tảng quan trọng để doanh nghiệp xây dựng thương hiệu và uy tín lâu dài.
Một tác động khác không thể bỏ qua là khả năng đổi mới và cạnh tranh. Kinh tế số mở ra cơ hội cho doanh nghiệp phát triển sản phẩm, dịch vụ mới và mô hình kinh doanh sáng tạo. Thương mại điện tử, nền tảng số, kinh doanh trực tuyến trở thành kênh tiếp cận khách hàng hiệu quả. Nghiên cứu tại nhiều quốc gia cho thấy, khi mức độ chuyển đổi số của doanh nghiệp tăng 10%, hiệu quả hoạt động có thể tăng thêm gần 2%. Con số này phản ánh tiềm năng rất lớn nếu doanh nghiệp biết tận dụng công nghệ.
Đối với nguồn nhân lực, kinh tế số đặt ra yêu cầu mới về kỹ năng. Người lao động không chỉ cần nắm vững công cụ công nghệ mà còn phải có tư duy số, khả năng phân tích dữ liệu và thích nghi với quy trình làm việc hiện đại. Doanh nghiệp buộc phải đầu tư vào đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng cho nhân viên, đồng thời xây dựng văn hóa làm việc linh hoạt, sáng tạo. Khi đội ngũ lao động được trang bị đầy đủ, năng suất tổng thể sẽ được nâng cao đáng kể.
Kinh tế số mở ra cho doanh nghiệp năng suất trong xuất khẩu.
Ở Việt Nam, những năm gần đây, khái niệm kinh tế số đã được nhắc đến nhiều trong chiến lược phát triển. Thực tế, nhiều doanh nghiệp trong các lĩnh vực sản xuất, logistics, nông nghiệp, bán lẻ đã bắt đầu triển khai giải pháp số hóa. Kết quả bước đầu cho thấy hiệu quả rõ rệt: chi phí giảm, tốc độ xử lý đơn hàng nhanh hơn, chất lượng dịch vụ được cải thiện. Tuy vậy, mức độ áp dụng vẫn còn chênh lệch giữa các ngành, đặc biệt là với doanh nghiệp vừa và nhỏ do hạn chế về vốn, nhân lực và hạ tầng.
Bên cạnh những lợi ích, kinh tế số cũng đi kèm nhiều thách thức. Thứ nhất, chi phí đầu tư ban đầu cho hạ tầng công nghệ, phần mềm và an ninh mạng khá lớn, có thể là gánh nặng với các doanh nghiệp nhỏ. Thứ hai, khoảng cách kỹ năng giữa lao động hiện tại và yêu cầu của nền kinh tế số vẫn còn lớn, đòi hỏi nỗ lực đào tạo mạnh mẽ. Thứ ba, các rủi ro về an ninh mạng, bảo mật dữ liệu ngày càng phức tạp, buộc doanh nghiệp phải xây dựng cơ chế bảo vệ chặt chẽ. Cuối cùng, thay đổi văn hóa và tư duy quản trị cũng là rào cản không nhỏ, bởi không phải lãnh đạo hay nhân viên nào cũng sẵn sàng đón nhận sự chuyển đổi.
Để khai thác tối đa lợi ích từ kinh tế số, doanh nghiệp cần có chiến lược chuyển đổi bài bản. Trước tiên là đánh giá mức độ sẵn sàng số, lựa chọn khâu ưu tiên số hóa để mang lại lợi ích nhanh chóng và dễ thấy. Tiếp theo, đầu tư vào đào tạo nhân lực, xây dựng đội ngũ có kỹ năng số vững vàng. Đồng thời, cần hợp tác với các đối tác công nghệ, tận dụng hạ tầng sẵn có để giảm chi phí. Về phía nhà nước, chính sách hỗ trợ tài chính, ưu đãi thuế, đầu tư hạ tầng số và khung pháp lý bảo mật dữ liệu là yếu tố quan trọng để thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi nhanh và an toàn.
Có thể khẳng định, kinh tế số đang mở ra một kỷ nguyên mới cho doanh nghiệp. Đây không chỉ là công cụ nâng cao năng suất mà còn là đòn bẩy để đổi mới, nâng cao chất lượng và gia tăng sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt, doanh nghiệp nào đi trước trong hành trình số hóa sẽ nắm lợi thế lớn để phát triển bền vững. Kinh tế số, vì vậy, không chỉ là lựa chọn mà là con đường bắt buộc cho mọi doanh nghiệp hướng tới tương lai.
