Thủ đô đang bước vào giai đoạn quyết liệt nhằm kiểm soát chất thải rắn xây dựng, hướng tới một đô thị hiện đại và phát triển bền vững.
Ảnh minh họa.
Giữa tốc độ đô thị hóa chóng mặt, Hà Nội đang phải đối mặt với bài toán khó về quản lý chất thải rắn xây dựng – một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường, làm xấu bộ mặt đô thị và gia tăng áp lực lên hệ thống hạ tầng. Trước thực trạng đó, thành phố vừa chính thức phê duyệt Đề án tổng thể về quản lý chất thải rắn xây dựng đến năm 2030, đặt mục tiêu rõ ràng: thu gom, xử lý 90% lượng chất thải phát sinh và tái chế ít nhất 60% trong số đó.
Đồng thời, áp dụng các vật liệu từ tái chế chất thải rắn xây dựng vào công trình xây dựng, bắt buộc 100% các công trình xây dựng sử dụng vốn ngân sách phải sử dụng vật liệu được tái chế từ chất thải rắn xây dựng vào các công trình xây dựng để thay thế các vật liệu được khai thác từ tài nguyên; khuyến khích đối với các công trình sử dụng vốn ngoài ngân sách và thực hiện từ năm 2025 đến năm 2030.
Theo các chuyên gia môi trường, trung bình mỗi ngày, Hà Nội phát sinh khoảng 3.000–3.400 tấn chất thải xây dựng từ các công trình nhà ở, hạ tầng, cải tạo, sửa chữa. Trong nhiều năm, phần lớn lượng chất thải này không được thu gom đúng cách mà bị đổ trộm ra ngoại thành, ven sông, kênh mương, gây bức xúc cho người dân và tốn kém ngân sách cho việc xử lý hậu quả. Một số bãi tập kết chất thải không phép cũng âm thầm hình thành, hoạt động lén lút trong bóng tối của các kẽ hở pháp lý.
Không dừng lại ở việc đặt ra chỉ tiêu, đề án mới của Hà Nội thể hiện rõ quyết tâm khi yêu cầu mọi công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước phải dùng vật liệu tái chế từ chất thải xây dựng, thay thế các vật liệu khai thác từ nguồn tài nguyên thiên nhiên. Đây là bước đi được đánh giá là "mang tính chất dẫn dắt", nhằm hình thành thị trường tiêu thụ ổn định cho vật liệu tái chế – yếu tố vốn bị xem nhẹ trong nhiều năm qua.
Cùng với đó, chính quyền thành phố khẳng định sẽ tăng cường trách nhiệm của các chủ đầu tư và cơ quan giám sát tại địa phương. Mọi hành vi đổ thải sai quy định sẽ bị xử lý nghiêm, đồng thời yêu cầu xe chở chất thải xây dựng phải lắp đặt thiết bị định vị GPS, giúp cơ quan chức năng theo dõi và quản lý lộ trình vận chuyển.
Ở góc độ kỹ thuật, thành phố dự kiến mở rộng các cơ sở xử lý hiện có và kêu gọi đầu tư vào các nhà máy tái chế sử dụng công nghệ hiện đại. Các địa điểm như Pháp Vân – Cầu Giẽ và Nguyên Khê sẽ tiếp tục là trọng điểm xử lý chất thải trong giai đoạn tới, với tổng công suất xử lý dự kiến đạt gần 5.000 tấn mỗi ngày – vượt mức phát sinh hiện tại để tạo dư địa xử lý cho tương lai.
Không chỉ tập trung vào xử lý, Hà Nội còn nhấn mạnh việc thay đổi nhận thức. Công tác tuyên truyền và đào tạo sẽ được triển khai sâu rộng nhằm nâng cao ý thức của người dân và doanh nghiệp về trách nhiệm trong việc phân loại, thu gom và sử dụng vật liệu tái chế. Thành phố cũng thúc đẩy hợp tác quốc tế trong lĩnh vực này, hướng tới tiếp cận những mô hình xử lý chất thải thông minh từ các quốc gia phát triển.
Như vậy, với đề án mới, Hà Nội không chỉ đang đối diện trực tiếp với một trong những thách thức lớn nhất của quá trình đô thị hóa, mà còn thể hiện vai trò đầu tàu trong việc thúc đẩy phát triển bền vững. Việc chuyển hóa rác thải xây dựng từ gánh nặng thành nguồn lực là mục tiêu đầy tham vọng – nhưng nếu được thực thi nghiêm túc và đồng bộ, đó hoàn toàn có thể trở thành hiện thực trong thập kỷ tới.
