Tín dụng đen đang có cơ hội lấn sân
Dưới góc độ của cơ quan quản lý, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú cho rằng quan hệ cho vay giữa công ty tài chính với người vay đang không tích cực, đồng thời nhấn mạnh: “Nếu như tín dụng chính thức giảm bao nhiêu thì tín dụng đen có cơ hội phát triển”.
Ngoài tình trạng người vay cố tình trốn nợ, quỵt nợ, Phó thống đốc nêu rõ, có một thực tế khác, đó là việc hiện tại có nhiều công ty tài chính trá hình, nhập nhằng giữa tổ chức không được hoạt động cho vay và các tổ chức được cấp phép hoạt động chính thức. Những vấn đề này cần được giải quyết, cần có quy định, nếu không thì bản thân các công ty tài chính chính thức bị lấn át, bị mất niềm tin của thị trường.
Để thúc đẩy dòng vốn tín dụng tiêu dùng, đại diện Agribank kiến nghị Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia Việt Nam (CIC) có chính sách phân loại nợ phù hợp đối với khách hàng có nhiều khoản nợ. Ví dụ, những khoản nợ tại Agribank chưa bị chuyển sang nợ xấu, trong khi khoản nợ tại tổ chức tín dụng khác và công ty tài chính bị chuyển nợ xấu, nhằm không chuyển nhóm nợ của khách hàng tại Agribank lên nhóm nợ cao hơn.
Đồng thời, các cơ quan chức năng cho phép và hướng dẫn các tổ chức tín dụng trong việc kết nối khai thác dữ liệu thông tin từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để phục vụ cho việc xác thực thông tin, nhận biết khách hàng bằng phương tiện điện tử để các tổ chức tín dụng có cơ sở tín nhiệm tốt hơn khi ra quyết định cho vay.
Đại diện BIDV kiến nghị NHNN xem xét cho phép các tổ chức tín dụng được sử dụng phương thức xác thực như tin nhắn OTP, eKYC trong cho vay qua các phương tiện điện tử, qua đó giảm thiểu thủ tục hành chính và chi phí vận hành. Và không quy định bắt buộc các tổ chức tín dụng phải thực hiện kiểm tra mục đích sử dụng vốn vay đối với các khoản cho vay nhỏ lẻ dưới 100 triệu đồng được thực hiện trên kênh số (online).
Đồng thời, cần có Trung tâm dữ liệu quốc gia về bất động sản, tài sản thế chấp, về định giá cho phép các tổ chức tín dụng kết nối để tra cứu thông tin làm cơ sở để định hạng tín dụng và số hóa trong cho vay, hạn chế tối đa rủi ro phát sinh.
Chưa có hành lang pháp lý cho thu nợ tài chính tiêu dùng
Theo ông Nguyễn Quốc Hùng - Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, hiện nay, tình hình kinh tế trong nước gặp nhiều khó khăn và nền kinh tế toàn cầu diễn biến phức tạp, khó lường dẫn đến hoạt động động cho vay nói chung và đặc biệt là cho vay tiêu dùng nói riêng gặp nhiều thách thức với tỷ lệ tăng trưởng thấp.
Đến cuối tháng 9/2023, dư nợ cho vay tiêu dùng toàn hệ thống chỉ tăng khoảng 1,53% so với cuối năm 2022 (mức tăng rất thấp so với 5 năm qua). Bên cạnh đó, tỷ lệ nợ xấu trong tín dụng tiêu dùng toàn hệ thống có xu hướng gia tăng (khoảng gần 3,7% tổng dư nợ tín dụng tiêu dùng, trong khi từ năm 2018 đến năm 2022, tỷ lệ nợ xấu này chỉ trên/dưới 2%). Thậm chí tỷ lệ nợ xấu của các công ty tài chính có nguy cơ tăng trên 15%. Nhiều công ty lâm vào tình trạng khó khăn, thậm chí thua lỗ do phải trích dự phòng rủi ro nợ xấu tăng cao.
Trong khi đó, ông Nguyễn Hồng Quân – Thành viên Hội đồng Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) cho biết, dư nợ vay tiêu dùng của 16 công ty tài chính hiện giảm 67.721 tỷ đồng so với cuối năm 2022, nợ xấu tăng từ 5 – 10%, thậm chí cá biệt có công ty lên tới 20%.
Theo ông Nguyễn Hồng Quân, phát triển các sản phẩm cho vay tiêu dùng phù hợp với đối tượng vay tiêu dùng, có mức lãi suất hợp lý, góp phần ngăn chặn “tín dụng đen”.
Tuy nhiên, thực tế các Ngân hàng Thương mại/công ty tài chính cho vay nhưng khó khăn trong thu hồi nợ do ý thức trả nợ của người đi vay không tốt, người vay cố tình không trả nợ; cố tình chống đối, tố cáo, vu khống cán bộ thu nợ của Ngân hàng Thương mại /công ty tài chính dùng biện pháp manh động để đòi nợ lên các cơ quan chính quyền.
“Việt Nam chưa có hành lang pháp lý cho hoạt động thu hồi nợ tài chính tiêu dùng, Ngân hàng thương mại /công ty tài chính không có công cụ để thu hồi nợ”, đại diện VNBA cho biết. Trong bối cảnh nợ xấu tăng cao, các Ngân hàng thương mại /công ty tài chính đã phải trích lập dự phòng lớn, trong giai đoạn nền kinh tế gặp nhiều khó khăn, buộc họ phải thu hẹp kế hoạch tăng trưởng; đồng nghĩa người dân không thể tiếp cận vốn vay từ các ngân hàng, công ty tài chính. Hệ quả tín dụng đen phát triển, người chịu ảnh hưởng cuối cùng lại chính là người đi vay.
