Nợ xấu có xu hướng đi lên
Bức tranh kinh doanh ngành ngân hàng trong năm 2023 đang dần lộ diện. Nhiều nhà băng có tăng trưởng lợi nhuận tốt năm qua. Tuy nhiên, nợ xấu vẫn là gánh nặng và bào mòn lợi nhuận của nhiều ngân hàng.
Nợ xấu ngân hàng được phân loại theo tiêu chí thời gian quá hạn trả. Nợ xấu gồm các khoản nợ quá hạn trên 3 tháng trở lên tương ứng với 3 nhóm: 3, 4 và 5 (nợ dưới tiêu chuẩn, nợ nghi ngờ và nợ có khả năng mất vốn).
Theo báo cáo tài chính ở một số nhà băng đã công bố cho thấy nợ nhóm 3, 4 giảm nhưng nhóm 5 lại tăng mạnh. Đáng chú ý, một số ngân hàng có khẩu vị rủi ro thấp cũng ghi nhận nợ xấu tăng đều cả 3 nhóm.
Chẳng hạn, tại Saigonbank, tổng nợ xấu của ngân hàng này tính đến ngày 31/12/2023 là 404 tỷ đồng, xấp xỉ đầu năm 2023. Song nợ có khả năng mất vốn (nhóm 5) chiếm đến 57% tổng số nợ xấu, với 232 tỷ đồng.
Tại BacABank, chất lượng nợ cho vay cũng kém hơn. Tổng nợ xấu đến cuối năm 2023 của nhà băng này đạt gần 916 tỷ đồng, tăng 78% so với cuối năm 2022. Đáng chú ý, nợ dưới tiêu chuẩn và nợ nghi ngờ đều gấp 4 lần đầu năm 2023. Điều này đẩy tỷ lệ nợ xấu trên dư nợ vay tăng từ 0,55% đầu năm lên 0,92%.
Tại MSB, tổng nợ xấu tính đến ngày 31/12/2023 là 4.280 tỷ đồng, cao gấp đôi đầu năm 2023. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ tại MSB tăng từ mức 1,71% đầu năm lên 2,87% cuối năm 2023.
Còn tại PGBank, tổng nợ xấu tính đến ngày 31/12/2023 của là 906 tỷ đồng, tăng 22% so với đầu năm. Trong đó, nợ dưới tiêu chuẩn gấp 3 lần, nợ nghi ngờ gấp 2 lần đầu năm, còn nợ có khả năng mất vốn sụt giảm. Kết quả, tỷ lệ nợ xấu trên dư nợ vay xấp xỉ đầu năm ở mức 2,56%.
Chất lượng nợ vay của TPBank đi lùi khi tổng nợ xấu tại ngày 31/12/2023 ghi nhận hơn 4.200 tỷ đồng, gấp 3 lần đầu năm. Đáng chú ý, tất cả nhóm nợ xấu đều tăng. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ tăng từ mức 0,84% đầu năm lên 2,05%.
Chất lượng nợ vay tại Ngân hàng TMCP Bản Việt (BVBank) cũng xấu hơn. Đến cuối năm 2023, tổng nợ xấu BVBank là 1.913 tỷ đồng, tăng 35% so với cuối năm 2022. Trong đó, nhóm có khả năng mất vốn vượt nghìn tỷ đồng. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ vay của BVBank cũng tăng từ mức 2,79% lên 3,31%.
Ngay tại ACB, ngân hàng có khẩu vị rủi ro cho vay thấp với định hướng hạn chế tham gia vào các mảng cho vay rủi ro cao, tỷ lệ nợ xấu cũng tăng đều cả 3 nhóm. Cuối năm 2023, nợ xấu của ACB đạt 5.885 tỷ đồng, tăng 93% so với cuối năm 2022.
Tỷ lệ nợ xấu tại TPBank cũng tăng vọt. Năm 2022, nhà băng này từng nằm trong nhóm có chất lượng tài sản đảm bảo với tỷ lệ nợ xấu dưới 1%. Nhưng đến cuối năm 2023, tổng nợ xấu tại TPBank đã lên 4.200 tỷ đồng, tăng gấp 3 lần cuối năm 2022. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ tăng từ mức 0,84% đầu năm lên 2,05%.
Thậm chí, ngay cả các ngân hàng quy mô lớn, nợ xấu cũng có xu hướng đi lên.
Tại Techcombank, đến cuối năm 2023, tổng nợ xấu là 5.999 tỷ đồng, trong đó nợ nhóm 3 tăng 105,8%, lên 1.857 tỷ đồng; nợ nhóm 4 tăng 144%, lên 2.762 tỷ đồng; nợ nhóm 5 tăng 38%, lên 1.380 tỷ đồng. Dư nợ cho vay khách hàng của nhà băng này tăng 23,3% lên 518.642 tỷ đồng.
Dữ liệu Wigroup cho thấy, tỷ lệ nợ xấu của hệ thống ngân hàng đang tăng nhanh, lên trên ngưỡng 3%, trong khi tỷ lệ bao phủ nợ xấu có xu hướng giảm xuống dưới 100%, thay vì luôn ở trên 100% như trước đây.
PGS TS Nguyễn Hữu Huân - Đại học Kinh tế TP.HCM - cho rằng, xu hướng nợ xấu sẽ còn gia tăng và dự báo đạt đỉnh trong năm nay, nếu Thông tư 02/2023/TT-NHNN chính thức hết hiệu lực từ 30/6/2024. Đó là lý do ngành ngân hàng đặt trọng tâm kiểm soát nợ xấu lên hàng đầu trong năm nay.
Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, tốc độ hình thành nợ xấu mới sẽ chậm lại và chi phí tín dụng được kiểm soát trong năm 2024.
Chi phí dự phòng tăng, lợi nhuận giảm mạnh
Trong bối cảnh nợ xấu có xu hướng đi lên buộc các nhà băng phải tăng trích dự phòng rủi ro. Điều này đã tác động lên kết quả kinh doanh và ảnh hưởng tới lợi nhuận ngân hàng.
BaoVietBank trích dự phòng rủi ro đến 91%, với 1.072 tỷ đồng, nên lãi trước thuế chỉ đạt gần 90 tỷ đồng.
Trong khi đó, Techcombank đã “gia cố bộ đệm” chi phí dự phòng rủi ro trong quý IV/2023 lên 1.634 tỷ đồng, tăng 136,5% so với cùng kỳ. Lũy kế cả năm, lợi nhuận sau thuế của ngân hàng ở mức gần 18.200 tỷ đồng, giảm 11% so với cùng kỳ.
VietinBank đã tăng trích lập dự phòng và độ bao phủ nợ xấu, nên lợi nhuận trước thuế sau trích lập dự phòng năm 2023 chỉ hoàn thành chỉ tiêu, ở mức 22.500 tỷ đồng.
Năm 2023, ABBank trích lập 1.489 tỷ đồng cho chi phí dự phòng rủi ro tín dụng. Kết quả, ngân hàng này chỉ đạt 513 tỷ đồng lợi nhuận trong năm 2023, trong khi kế hoạch xây dựng là 2.826 tỷ đồng.
Trong năm qua, BVBank tăng cường dự phòng rủi ro tín dụng 23% so với năm trước và tăng chi phí hoạt động 14% lên mức 1.407 tỷ đồng do mở rộng mạng lưới kinh doanh. Vì thế, ngân hàng này chỉ báo lãi trước thuế gần 72 tỷ đồng, giảm 84% so với năm trước và chỉ thực hiện được 14% mục tiêu đã đề ra là 502 tỷ đồng.
Năm 2023, BacABank tăng 42% chi phí dự phòng rủi ro tín dụng, tương đương 195 tỷ đồng, lãi trước thuế đi ngang ở mức 1.036 tỷ đồng.
Tương tự, lợi nhuận trước thuế quý IV/2023 của MSB ghi nhận 607 tỷ đồng, giảm 37% so với cùng kỳ và lũy kế cả năm đạt 5.830 tỷ đồng, xấp xỉ năm 2022. Nguyên nhân lợi nhuận của MSB giảm là do ngân hàng này tăng cường trích lập dự phòng rủi ro. Chi phí dự phòng năm 2023 của MSB ở mức 1.647 tỷ đồng, tăng 244% so với năm 2022.
Còn TPBank năm qua cũng đẩy mạnh trích lập dự phòng, gấp đôi so với 2022, ở mức hơn 3.900 tỷ đồng. Lũy kế cả năm, TPBank lãi trước thuế 5.589 tỷ đồng, giảm 29% so với năm trước và mới chỉ thực hiện được 64% mục tiêu đã đề ra là 8.700 tỷ đồng.
VIB cũng chứng kiến sự sụt giảm trong lợi nhuận quý cuối năm 2023, chỉ đạt 1.902 tỷ đồng, giảm 14% so với cùng kỳ. Nguyên nhân chủ yếu là do VIB tăng cường trích lập dự phòng với mức trích lập gấp 4 lần so với cùng kỳ năm trước.
Có thể thấy, chi phí trích lập dự phòng của ngành ngân hàng gia tăng trong quý IV và cả năm 2023 là do áp lực nợ xấu tăng. Việc trích lập dự phòng rủi ro đầy đủ sẽ bảo đảm xử lý các khoản nợ xấu tốt hơn. Điều này cho thấy các ngân hàng đã chủ động sử dụng nguồn lực nhằm bao phủ nợ xấu, kiểm soát tỷ lệ nợ xấu ở dưới mức quy định, đồng thời giảm áp lực dự phòng cho các năm tới, giảm tác động của nợ xấu trong tương lai.
Tuy nhiên, đây cũng là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến lợi nhuận của nhiều ngân hàng sụt giảm mạnh trong năm 2023.
