Giữa thời đại mà tốc độ, hiệu quả và lợi nhuận được coi là thước đo hàng đầu, ông Nguyễn Tuấn Quỳnh - Nhà sáng lập và Chủ tịch Saigon Books, diễn giả, tác giả nhiều cuốn sách về lãnh đạo - chọn nói về “tử tế” – một giá trị tưởng như giản đơn nhưng lại là nền móng vững chắc nhất cho mọi hành trình kinh doanh.
Ông nói: “Nếu ai đó đang rất thành công mà không tử tế, hãy tin rằng – sớm muộn gì, họ cũng sẽ thất bại. Vì kinh doanh, suy cho cùng, là dựa trên mối quan hệ giữa con người với con người. Mà trong mối quan hệ ấy, niềm tin chính là ‘đồng tiền’ quý nhất.”
Niềm tin – thứ không thể mua được bằng vốn, cũng chẳng thể tạo ra trong ngày một ngày hai – chính là tài sản lớn nhất của người làm kinh doanh. Người tử tế gieo niềm tin bằng cách làm điều đúng đắn, ngay cả khi không ai nhìn thấy. Họ có thể không hoàn hảo, nhưng luôn có ý thức không làm tổn thương người khác và không đánh mất chính mình vì lợi ích ngắn hạn.
Howard Schultz, cựu CEO Starbucks từng nói: “Kinh doanh là về con người – những người pha cà phê và những người uống nó.” Schultz đã xây dựng đế chế cà phê toàn cầu trên nền tảng tử tế – chia sẻ cổ phần cho nhân viên, quan tâm đến đời sống của họ, đặt hạnh phúc con người lên trước lợi nhuận. Chính văn hóa đó khiến Starbucks trở thành thương hiệu gắn liền với sự nhân văn và lòng tin.
Có người cho rằng, “thị trường khốc liệt, chỉ tử tế thôi sao đủ? Phải giỏi, phải nhanh, phải biết cạnh tranh chứ!”. Ông Quỳnh trả lời: “Đúng, tử tế không thay thế cho năng lực, nhưng nó là điều kiện đủ để năng lực ấy được phát huy trọn vẹn và bền vững.”
Trong những ngày khởi nghiệp gian nan, điều gì giữ cộng sự ở lại bên bạn khi lương chưa cao, thương hiệu chưa có, tương lai còn mờ mịt? Không phải là dự án hoành tráng hay lời hứa thành công, mà là cách bạn sống, cách bạn đối xử với họ. “Người ta tin vào đạo đức của người dẫn đường, rồi sau đó mới đánh giá năng lực lãnh đạo,” ông nói.
Ông Quỳnh dẫn lại lời của ông Trần Kim Thành, Chủ tịch Kido Group, trong buổi tọa đàm kỷ niệm 10 năm thành lập Cộng đồng Quản trị & Khởi nghiệp: Tử tế là tự quản lý bản thân. "Câu nói ấy khiến tôi suy nghĩ rất lâu. Vì quản lý bản thân luôn là điều khó nhất trong đời", ông Quỳnh chia sẻ.
Thứ nhất, tử tế bắt đầu từ việc biết dừng lại đúng lúc. Tự quản lý bản thân là biết khi nào nên nói và khi nào nên im lặng, khi nào nên tiến và khi nào nên lùi. Là biết kiểm soát cảm xúc, không để cơn giận hay sự đố kỵ dẫn dắt hành vi. Một người càng có vị thế, càng quyền lực, thì việc giữ được sự điềm tĩnh, công tâm và khiêm nhường – chính là biểu hiện rõ nhất của sự tử tế bên trong.
Thứ hai, tử tế là kỷ luật với chính mình. Người tử tế không phải lúc nào cũng dễ chịu hay hiền lành. Họ sống có nguyên tắc, có chuẩn mực, không đánh đổi giá trị cá nhân để lấy lợi ích ngắn hạn. Họ không hứa ẩu, không nịnh nọt, không làm điều mình biết là sai – ngay cả khi không ai nhìn thấy. “Đó là quản lý bản thân: biết mình đang làm gì, vì điều gì và sẵn sàng chịu trách nhiệm,” ông nhấn mạnh.
Thứ ba, tử tế là giữ được bản chất trong môi trường bất ổn. Trong thế giới kinh doanh, thử thách không chỉ đến từ cạnh tranh mà còn từ chính sự dao động nội tâm. “Thị trường đôi khi khắc nghiệt, cạnh tranh nhiều khi tàn nhẫn. Trong môi trường đó, tử tế không phải yếu đuối, mà là bản lĩnh,” ông Quỳnh nói. “Quản lý bản thân là không để hoàn cảnh biến mình thành người khác – không để đồng tiền, danh vọng hay quyền lực làm mờ mắt.”
Đó là khả năng “giữ mình” giữa muôn vàn cám dỗ – giữ được sự quân bình khi người khác nóng nảy, giữ được chính trực khi người khác lách luật, giữ được lòng nhân khi người khác chọn lạnh lùng.
Thứ tư, khi biết quản lý bản thân, ta mới quản lý được người khác. Một nhà lãnh đạo không thể đòi hỏi nhân viên trung thực, đúng giờ, có trách nhiệm – nếu chính mình không làm được điều đó. “Lãnh đạo giỏi bắt đầu từ tự lãnh đạo bản thân. Người tử tế, là người biết quản trị chính mình trước khi quản trị tổ chức,” ông khẳng định.
Cuối cùng, ông kết lại: “Tử tế không phải là sự ‘làm vừa lòng’ ai, mà là một trạng thái tự chủ nội tâm. Là biết mình đang ở đâu, đang làm gì và sống sao để khi soi gương mỗi sáng – ta vẫn thấy nhẹ nhàng, bình an.”
Trái đất này nhỏ và tròn, quay một vòng rồi lại gặp nhau. Trong thế giới đầy mối nối vô hình ấy, chỉ có sự tử tế mới giúp con người kết nối bền lâu. Với doanh nhân, đó không chỉ là đạo đức, mà còn là chiến lược – chiến lược của niềm tin, của nhân tâm và của sự trường tồn, ông Quỳnh nói.
10 điều tử tế ông Nguyễn Tuấn Quỳnh tâm niệm mỗi ngày:
1. Tử tế với bản thân.
Hãy sống sao để mỗi sáng soi gương, ta thấy một người mình vẫn muốn mỉm cười. Ăn ngon một chút, mặc đẹp một chút, nghỉ ngơi khi mệt. Đừng quá khắt khe khi mọi việc không như ý. Chỉ cần nhớ: “Mình sẽ làm lại, tốt hơn”.
2. Tử tế với gia đình.
Đừng quên gọi cho cha mẹ khi ở xa, nhắn tin hỏi thăm anh chị em. Người nhà là nơi duy nhất thương ta vô điều kiện. Đừng chờ đến khi mất mát mới thấy mình đã vô tâm. Gia đình là nơi yêu thương cần được nói ra, không phải để chỉ cảm nhận bằng im lặng.
3. Tử tế trong học hành.
Ra đời mới biết: ai cũng giỏi hơn mình ở điều gì đó. Vậy nên đừng tự mãn. Hãy giữ thói quen học mỗi ngày – không chỉ để có kiến thức, mà để khi cuộc đời đổi chiều, ta vẫn đủ năng lực đứng vững.
4. Tử tế trong công việc.
Đi làm là để cống hiến, không phải để đối phó. Làm đúng giờ, làm thật, làm có tâm. Đừng chăm chăm đòi quyền lợi – hãy làm tốt đến mức sếp phải chủ động ghi nhận. Tôn trọng đồng nghiệp, vì ai cũng đang cố gắng theo cách riêng của họ.
5. Tử tế với bạn bè.
Tình bạn chân thành là của hiếm. Đừng để tự ái làm mất đi một người bạn từng quan trọng. Khi giận, hãy nghĩ đến những lúc cùng nhau vui vẻ. Nếu ai đó phụ lòng, hãy coi như một bài học, đừng để mất luôn niềm tin vào người khác.
6. Tử tế với người khác.
Cứ sống tốt, dù người khác có hiểu lầm mình. Sự tử tế không phải để tỏ ra đạo đức, mà là cách giữ tâm hồn không chai sạn. Hãy giúp khi có thể, cảm thông khi cần – vì biết đâu, hôm nay mình đang gieo duyên lành cho chính “ta của ngày mai”.
7. Tử tế trong lời nói.
Lời nói nhẹ nhàng có thể cứu một ngày tồi tệ của ai đó. Đừng vội phán xét, đừng nói lời cay nghiệt. Một lời khích lệ đúng lúc có thể thay đổi cả cuộc đời người đối diện – và cả cách người ta nhìn về thế giới.
8. Tử tế trong ứng xử nơi công cộng.
Giữ trật tự, xếp hàng, không xả rác – tưởng nhỏ mà là văn hoá. Xã hội tốt đẹp bắt đầu từ những con người biết tôn trọng nhau trong những điều nhỏ nhặt nhất. Văn minh cũng là một dạng tử tế.
9. Tử tế trong tình yêu.
Tử tế trong tình yêu là không làm tổn thương người khác chỉ để thỏa mãn cái tôi của mình. Khi đã không còn yêu thương, hãy chia tay trong tôn trọng, để khi nhớ lại, cả hai vẫn có thể mỉm cười.
10. Tử tế với cuộc đời.
Cuộc đời vốn chẳng nợ ta điều gì. Hãy sống biết ơn, biết trân trọng, biết lắng nghe. Khi gieo đủ hạt tử tế, cuộc sống sẽ trả lại bằng sự an yên.
