Tăng lãi suất chủ chốt lên mức kỷ lục
Các nhà phân tích trước đó đã dự đoán rộng rãi rằng lãi suất của Nga sẽ tăng thêm 1 điểm phần trăm vì lạm phát tiếp tục đè nặng lên nền kinh tế trong bối cảnh chi tiêu quân sự tăng vọt cho cuộc chiến ở Ukraine. Nhưng mức tăng 2 điểm phần trăm của Ngân hàng Trung ương Nga sau nhiều lần tăng lãi suất trong năm qua báo hiệu những nỗ lực ngày càng quyết liệt của Moscow nhằm kiềm chế lạm phát.
Nền kinh tế Nga tăng trưởng 4,4% trong quý II, với tỷ lệ thất nghiệp thấp ở mức 2,4%.
Lần tăng lãi suất mới nhất này đánh dấu mức lãi suất cao kỷ lục từ năm 2003, đẩy chi phí đi vay lên cao hơn mức khẩn cấp 20% được áp dụng vào tháng 2/2022 trong nỗ lực nhằm hỗ trợ đồng rúp để ứng phó với các lệnh trừng phạt khốc liệt của phương Tây.
"Dự báo lạm phát tiếp tục tăng. Tăng trưởng nhu cầu trong nước đang vượt xa khả năng mở rộng nguồn cung hàng hóa và dịch vụ", các nhà hoạch định chính sách Nga cho biết trong một tuyên bố.
Ngân hàng Trung ương Nga nhấn mạnh thêm rằng: “Cần thắt chặt chính sách tiền tệ hơn nữa để đảm bảo lạm phát trở lại mục tiêu”. Ngân hàng này lưu ý rằng họ có thể sẽ tiếp tục tăng lãi suất tại cuộc họp tiếp theo vào ngày 6/11.
Cơ quan quản lý cho biết mức tăng trưởng giá theo mùa trong tháng trước đã tăng lên 9,8% so với cùng kỳ năm trước từ mức 7,5% trong tháng 8. Trong khi đó, lạm phát cơ bản đã tăng lên 9,1% từ mức 7,7% trong cùng kỳ.
“Trong trung hạn, cán cân rủi ro lạm phát vẫn nghiêng đáng kể về phía tăng", Ngân hàng Trung ương Nga lưu ý đồng thời cho biết thêm rằng họ dự kiến lạm phát hàng năm sẽ ở mức từ 8% đến 8,5% vào cuối năm 2024.
Nga đã phải đối mặt với giá cả biến động kể từ khi đưa quân vào Ukraine vào tháng 2/2022, kéo theo một loạt các lệnh trừng phạt của phương Tây và các biện pháp đối phó nghiêm ngặt nhằm ổn định nền kinh tế. Tương tự như vậy, chi tiêu quốc phòng cũng tăng vọt khi Moscow tăng cường sản xuất vũ khí cho cuộc chiến ở Ukraine.
Theo Tổng thống Vladimir Putin, Nga dự kiến sẽ chi gần 9% GDP cho quốc phòng và an ninh trong năm nay, một con số chưa từng có kể từ thời Liên Xô.
Ông Chris Weafer, Tổng giám đốc điều hành công ty tư vấn Macro-Advisory, cho biết: "Ngân hàng trung ương đang cố gắng duy trì lãi suất ở mức cao nhất có thể để làm dịu tình trạng này vì họ cảnh báo về tình trạng quá nóng trong nền kinh tế tiêu dùng".
Ông mô tả việc tăng lãi suất gửi tín hiệu tới chính phủ rằng mức chi tiêu cao hiện nay cho các vấn đề quân sự không thể tiếp tục vô thời hạn.
Có phải là công cụ hiệu quả?
Bất chấp một loạt lệnh trừng phạt của phương Tây, nền kinh tế Nga vẫn tăng trưởng. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tuần này đã nâng dự báo tăng trưởng của Nga trong năm 2024 lên 3,6%. Tuy nhiên, lạm phát vẫn "cứng đầu" không buông tha nước Nga.
Sự gia tăng đột biến trong chi tiêu của nhà nước, kết hợp với tình trạng thiếu hụt lao động kỷ lục ở một số lĩnh vực, đã tạo ra một vòng xoáy lạm phát mà Nga không thể thoát ra mặc dù lãi suất đã tăng dần.
Tổng thống Nga Vladimir Putin tham dự một cuộc họp báo tại hội nghị thượng đỉnh BRICS ở Kazan, Nga, ngày 24/10. (Ảnh: Maksim Bogodvid/BRICS-RUSSIA2024.RU/Reuters)
Nền kinh tế Nga tiếp tục cho thấy sự tăng trưởng nhờ doanh thu xuất khẩu dầu tăng mạnh và chi tiêu của chính phủ tăng, phần lớn trong số đó dành cho quân đội khi cuộc xung đột ở Ukraine kéo dài sang năm thứ ba.
Điều đó đã thúc đẩy lạm phát, mà ngân hàng trung ương đã cố gắng chống lại bằng lãi suất cao hơn khiến việc vay và chi tiêu cho hàng hóa trở nên đắt đỏ hơn, về lý thuyết là làm giảm áp lực lên giá cả.
Do phần lớn chi tiêu được chi phối bởi nhà nước, vốn ít phản ứng với chi phí vay cao hơn, các nhà phân tích lo ngại việc tăng lãi suất có thể không phải là công cụ hiệu quả để chống lại lạm phát.
Các nhà phân tích cho biết lãi suất tăng có tác động hạn chế đến việc kiểm soát lạm phát vì phần lớn nền kinh tế gắn liền với chi tiêu của chính phủ, không dễ bị ảnh hưởng bởi chi phí đi vay cao hơn.
Nền kinh tế Nga tăng trưởng 4,4% trong quý II, với tỷ lệ thất nghiệp thấp ở mức 2,4%. Các nhà máy phần lớn đang hoạt động hết công suất và ngày càng có nhiều nhà máy tập trung vào vũ khí và các thiết bị quân sự khác.
Các nhà sản xuất trong nước cũng đang vào cuộc để lấp đầy khoảng trống do lượng hàng nhập khẩu giảm, vốn bị ảnh hưởng bởi lệnh trừng phạt của phương Tây và quyết định ngừng kinh doanh tại Nga của các công ty nước ngoài.
Ông Chris Weafer lưu ý rằng với việc tăng lãi suất, ngân hàng trung ương muốn nêu lên "mối quan ngại về sự mất cân bằng xuất hiện trong nền kinh tế" có thể dẫn đến "những vấn đề nghiêm trọng trong tương lai, thậm chí có thể gây ra khủng hoảng hoặc suy thoái".
Ông lưu ý rằng chi tiêu quốc phòng đang bùng nổ, với hơn 1/3 ngân sách năm tới được phân bổ cho tổ hợp công nghiệp-quân sự, đã thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cùng với chi tiêu tiêu dùng tăng vọt nhưng cũng làm mất cân bằng sâu sắc hơn trong nền kinh tế.
Tình trạng thiếu hụt lao động do dân số giảm và trầm trọng hơn do công nhân rời bỏ công việc nhà máy để tham gia quân đội đã thúc đẩy mức lương tăng mạnh và thúc đẩy sự bùng nổ của người tiêu dùng.
