Vốn xanh (green finance) là nguồn vốn được huy động để đầu tư vào các dự án, hoạt động thân thiện với môi trường, nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và thúc đẩy phát triển bền vững. Các dự án xanh thường tập trung vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, quản lý chất thải, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, và các giải pháp công nghệ giảm phát thải khí nhà kính.
Vốn xanh không chỉ mang lại lợi ích về môi trường mà còn tạo ra cơ hội kinh tế lớn cho doanh nghiệp. Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB), thị trường vốn xanh toàn cầu có thể đạt giá trị lên đến 23.000 tỷ USD vào năm 2030. Tuy nhiên, để tiếp cận được nguồn vốn này, các doanh nghiệp cần đáp ứng các tiêu chuẩn xanh nghiêm ngặt, điều mà nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đang gặp khó khăn.
Doanh nghiệp Việt đang gặp khó trong việc tiếp cận vốn xanh do sự thiếu vắng các tiêu chuẩn xanh rõ ràng và đồng bộ.Một trong những rào cản lớn nhất đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong việc tiếp cận vốn xanh là sự thiếu vắng các tiêu chuẩn xanh rõ ràng và đồng bộ. Hiện nay, khái niệm "dự án xanh" hay "doanh nghiệp xanh" vẫn chưa được định nghĩa cụ thể trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Các tiêu chuẩn về môi trường, xã hội và quản trị (ESG) cũng chưa được áp dụng rộng rãi và thống nhất.
Mặc dù Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích phát triển bền vững, như Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia và Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh, các văn bản pháp luật cụ thể về tiêu chuẩn xanh vẫn còn thiếu. Điều này khiến các doanh nghiệp không biết rõ cần phải đáp ứng những yêu cầu gì để được coi là "xanh".
Việc thiếu tiêu chuẩn xanh rõ ràng cũng dẫn đến khó khăn trong việc đo lường và báo cáo hiệu quả môi trường của các dự án. Các tổ chức tài chính quốc tế thường yêu cầu báo cáo chi tiết về lượng khí thải carbon, mức độ tiêu thụ năng lượng, và các chỉ số môi trường khác. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp Việt Nam chưa có hệ thống quản lý và báo cáo đủ mạnh để đáp ứng các yêu cầu này.
Khi không có tiêu chuẩn xanh rõ ràng, nguy cơ "greenwashing" (tẩy xanh) trở nên cao hơn. Một số doanh nghiệp có thể lợi dụng sự thiếu minh bạch để quảng cáo dự án của mình là "xanh" mà không thực sự đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường. Điều này không chỉ làm giảm uy tín của thị trường vốn xanh mà còn khiến các nhà đầu tư e ngại.
Để giải quyết những thách thức trên, theo chuyên gia Chính phủ cần sớm ban hành các tiêu chuẩn xanh cụ thể và đồng bộ, dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 14001 (Quản lý môi trường) hoặc các nguyên tắc ESG. Điều này sẽ giúp các doanh nghiệp có cơ sở rõ ràng để thực hiện và báo cáo các hoạt động xanh.
Cùng với đó, các tổ chức tài chính và chính phủ cần cung cấp các chương trình đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật để giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực quản lý môi trường và báo cáo. Ngoài ra, các quỹ hỗ trợ vốn xanh cần được thiết lập để giảm bớt gánh nặng tài chính cho doanh nghiệp.
Ngoài ra, cần thiết lập cơ chế giám sát độc lập để đảm bảo các dự án xanh thực sự đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường. Điều này sẽ giúp ngăn chặn tình trạng "greenwashing" và xây dựng niềm tin cho các nhà đầu tư.
Việt Nam cũng có thể học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia đi đầu trong lĩnh vực vốn xanh như Đức, Nhật Bản, hay Hàn Quốc. Hợp tác quốc tế sẽ giúp Việt Nam tiếp cận các công nghệ tiên tiến và nguồn vốn xanh từ các tổ chức tài chính toàn cầu.
Việc thiếu tiêu chuẩn xanh rõ ràng đang là rào cản lớn đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong việc tiếp cận nguồn vốn xanh. Để thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh và phát triển bền vững, cần có sự nỗ lực từ cả phía Chính phủ, doanh nghiệp, và các tổ chức tài chính. Chỉ khi có một khung tiêu chuẩn xanh đồng bộ và minh bạch, các doanh nghiệp mới có thể tự tin đầu tư vào các dự án xanh và góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam.
