Cú sụp đổ lịch sử
Cú sốc bắt đầu khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa áp thêm thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, kích hoạt làn sóng bán tháo trên các thị trường rủi ro như cổ phiếu công nghệ và tiền điện tử. Đồng thời, dòng vốn ồ ạt chuyển sang các tài sản trú ẩn an toàn như vàng và bạc – cả hai đều đang giao dịch ở mức cao kỷ lục.
Từ Bitcoin đến các đồng tiền “meme”, toàn bộ thị trường tiền điện tử chìm trong sắc đỏ khi nhà đầu tư đồng loạt bán ra, còn những vị thế đòn bẩy cao bị đóng lại hàng loạt do biến động bất ngờ và dữ dội.
Các nhà phân tích tiền điện tử cho biết đây là đợt xóa sổ lớn nhất trong vòng 24 giờ trong lịch sử thị trường, lớn hơn gấp 9 lần so với đợt sụp đổ tháng 2/2025 và lớn hơn 19 lần so với đợt sụp đổ tháng 3/2020 và sự sụp đổ của FTX vào tháng 11/2022.
Theo dữ liệu từ CoinGlass, đợt “sụp đổ chớp nhoáng” này đã kích hoạt lượng thanh lý kỷ lục trị giá 19 tỷ USD. Mặc dù giá tiền điện tử đã phục hồi phần nào sau đó, nhưng khoảng 1,6 triệu tài khoản trên toàn thế giới bị thanh lý trong ngày 10/10, theo báo cáo của The Kobeissi Letter.
Ngay sau tuyên bố của Tổng thống Trump, tâm lý hoảng sợ bao trùm thị trường. Nhà đầu tư ồ ạt rút khỏi các tài sản rủi ro và tìm đến sự an toàn từ trái phiếu kho bạc và vàng.
Chỉ số Nasdaq Composite (vốn tập trung vào nhóm cổ phiếu công nghệ) giảm 3,56%, trong khi Bitcoin lao dốc 15% xuống mức thấp nhất trong phiên. Chỉ số S&P 500 cũng ghi nhận ngày giao dịch tồi tệ nhất kể từ tháng 4.
Bitcoin trượt từ khoảng 122.500 USD xuống còn 104.600 USD vào chiều 10/10. Ethereum, đồng tiền điện tử lớn thứ hai thế giới, mất khoảng 21% giá trị.
“Đợt bán tháo dữ dội này là kết quả của làn sóng tháo chạy khỏi rủi ro trên quy mô toàn cầu”, ông Lukman Otunuga, nhà phân tích thị trường cấp cao tại FXTM nhận định.
Những đồng tiền có tính đầu cơ cao chịu thiệt hại nặng nề nhất. Dogecoin rớt hơn 50%, theo dữ liệu từ CoinMarketCap. Đáng chú ý, đồng $TRUMP (được đặt theo tên Tổng thống Mỹ) cũng mất tới 63% ở mức thấp nhất trong phiên.
Đòn bẩy – “con dao hai lưỡi” khuếch đại cú sốc
Một trong những nguyên nhân khiến cú sụt giảm trở nên nghiêm trọng là việc nhiều nhà giao dịch sử dụng đòn bẩy tài chính quá cao, tức vay tiền để tăng quy mô đặt cược. Đây là chiến lược phổ biến nhưng cực kỳ rủi ro trong thế giới tiền điện tử.
Khi thị trường thuận lợi, đòn bẩy có thể giúp nhân đôi, thậm chí nhân ba lợi nhuận. Nhưng chỉ cần giá quay đầu mạnh, các khoản lỗ cũng phình to nhanh chóng, vượt ngoài khả năng kiểm soát của nhà đầu tư.
Trong nhiều trường hợp, các sàn giao dịch sẽ tự động đóng vị thế nếu khoản lỗ vượt quá giới hạn ký quỹ. Chính các đợt “thanh lý bắt buộc” này đã khiến cú sụt giá lan rộng và sâu hơn.
Ông Samir Kerbage, Giám đốc đầu tư (CIO) tại công ty quản lý tài sản tiền điện tử Hashdex, cho biết: “Diễn biến ngày 10/10 là ví dụ điển hình cho thấy đòn bẩy có thể khuếch đại biến động ngắn hạn ra sao trong một thị trường hoạt động 24/7. Khi giá bắt đầu giảm, hàng loạt lệnh gọi ký quỹ và thanh lý bắt buộc đã lan rộng trên các sàn giao dịch”.
Cú sụt giảm cũng làm dấy lên lo ngại về rủi ro kỹ thuật trong hệ thống giao dịch. Một đồng stablecoin trên sàn Binance đã tạm thời mất neo với tỷ giá 1:1 so với USD, càng khiến nhà đầu tư thêm hoảng loạn.
Binance sau đó cho biết trong một tuyên bố: “Một số mô-đun trên nền tảng đã gặp trục trặc kỹ thuật trong thời gian ngắn, khiến một số tài sản bị sai lệch tỷ giá do biến động mạnh của thị trường”.
Trên mạng xã hội, nhiều người dùng cũng đặt nghi vấn về việc một số ví ẩn danh có thể đã bán khống trước cú sập thị trường và thu lợi lớn – làm dấy lên suy đoán về khả năng giao dịch nội gián. Tuy nhiên, đây vẫn là cáo buộc khó chứng minh trong bối cảnh thị trường tiền điện tử thiếu minh bạch và giám sát chặt chẽ.
Đến ngày 13/10, giá Bitcoin dao động quanh 115.000 USD, ổn định hơn sau khi chạm đáy dưới 105.000 USD vào cuối tuần trước, song vẫn chưa phục hồi hoàn toàn sau cú sụt giá mạnh. Trước đó, vào ngày 6/10, Bitcoin từng lập kỷ lục trên 126.000 USD.
Theo ông Kerbage của Hashdex: “Các yếu tố nền tảng như việc chấp thuận ETF, dòng vốn tổ chức và sự rõ ràng trong khung pháp lý vẫn đang hỗ trợ cho tăng trưởng dài hạn của thị trường”.
Dù giá tiền điện tử và cổ phiếu đã nhích nhẹ trở lại đầu tuần, sự bất ổn vẫn bao trùm các thị trường toàn cầu. Trong khi đó, hợp đồng tương lai bạc, kênh trú ẩn được ưa chuộng trong giai đoạn biến động, đã tăng 7% vào ngày 13/10, lên mức cao nhất mọi thời đại.
Cú sập tiền điện tử cuối tuần qua một lần nữa cho thấy tính dễ tổn thương của thị trường này trước các cú sốc vĩ mô và hành vi đầu cơ quá mức. Dù nhiều chuyên gia tin rằng nền tảng dài hạn vẫn tích cực, sự kiện này là lời nhắc nhở cay đắng rằng chỉ một dòng tweet hay tuyên bố chính trị cũng có thể “thổi bay” hàng chục tỷ USD khỏi thị trường trong chớp mắt.
