EVN liên tục thua lỗ nhưng công ty con ghi nhuận lợi nhuận cao
Sáng 25/5, Quốc hội thảo luận ở tổ, cho ý kiến về tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí cùng nhiều nội dung quan trọng khác.
Tại phiên thảo luận, đại biểu Quốc hội Tạ Thị Yên ( Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Điện Biên) phản ánh băn khoăn của nhiều cử tri về việc điều chỉnh tăng giá điện.
Từ năm 2010 đến nay, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã 8 lần điều chỉnh tăng giá điện, giá bình quân từ 1.058 đồng/kWh lên 1.864,44 đồng/kWh (vào năm 2019). Tuy nhiên, đến nay tiếp tục báo lỗ và đề nghị điều chỉnh tăng giá điện.
Theo đại biểu Tạ Thị Yên, thời gian qua, trong các báo cáo EVN đều khẳng định tình hình sản xuất, kinh doanh điện liên tục thua lỗ. Tuy nhiên, khoản lỗ hơn 26.000 tỷ đồng năm 2022 của EVN thì trong báo cáo chưa thấy làm rõ nguyên nhân và giải pháp cụ thể.
Bà Yên đặt ra thắc mắc công ty mẹ báo lỗ trong khi các công ty con vẫn công bố lợi nhuận cao trong năm 2022. Dẫn chứng, hai doanh nghiệp thuộc EVN là Tổng công ty Phát điện 3, Tổng công ty Phát điện 2 đều ghi nhận lợi nhuận sau thuế trong năm 2022 lần lượt là 2.550 tỷ đồng và 3.668 tỷ đồng...
“Vậy nguyên nhân chính của khoản lỗ này do đâu? Nếu nói rằng do giá đầu vào tăng cao, gồm nhiên liệu, lãi vay hay bị lỗ tỷ giá thì các công ty con cũng đối diện với khó khăn này. Tại sao kết quả lại khác nhau, liệu đây có phải là vấn đề về năng lực quản lý hay không?” bà Yên đặt câu hỏi.
Chung quan điểm, đại biểu Đinh Ngọc Minh, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Cà Mau cho biết theo thông tin nắm được, hiện trong tổng số 100% sản lượng điện sản xuất thì EVN chỉ chiếm 11%, còn lại 89% là thuộc các công ty con, công ty trực thuộc của EVN.
“Vì sao EVN chỉ tăng giá bán lẻ điện của người dân mà không tăng tiền bán buôn điện của các công ty này. Do đó, cần xem xét EVN tại sao lại lỗ,” ông Minh nói.
Nhiều đại biểu Quốc hội cũng nhìn nhận việc đàm phán giá bán điện của EVN với các đơn vị sản xuất điện gió, điện Mặt Trời vẫn chưa có sự ngã ngũ, vô hình chung đã tạo ra sự lãng phí vô cùng lớn.
“Rất nhiều người dân, cử tri bức xúc và đặt vấn đề tại sao lại đi nhập khẩu điện, trong khi điện Mặt Trời và điện gió không được hòa mạng vào hệ thống mạng lưới điện bởi đây là tài sản quốc gia. Trách nhiệm ở đây thuộc cơ quan nào?” đại biểu Minh truy vấn.
Nhấn mạnh rất lãng phí khi hàng trăm dự án năng lượng tái tạo đã được Nhà nước thỏa thuận quy hoạch, cấp phép xây dựng, đại biểu Tạ Thị Yên vẫn thể chưa lý giải được khi xây dựng xong lại không thể đấu nối, phát điện, trong khi nền kinh tế thiếu điện, phải tăng cường mua điện của Lào, Trung Quốc.
“Tôi cho rằng giải pháp lâu dài cho ngành điện là cần nghiên cứu, tìm ra phương án tối ưu để đảm bảo an ninh năng lượng, có thể tìm nguồn nhiên liệu rẻ, sạch hơn, từ đó giảm giá thành sản xuất. Trong số đó, cần có cơ chế giá hợp lý để các nhà máy điện tư nhân, các dự án điện năng lượng tái tạo tham gia vào kinh doanh điện,” đại biểu Tạ Thị Yên góp ý.
Theo đại biểu Lê Thanh Vân, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Cà Mau, sản xuất điện chưa biết dồn trọng tâm để khai thác như năng lượng điện Mặt Trời và điện gió mới được đưa vào Quy hoạch điện VIII, mà không phải là Quy hoạch điện VII.
“Chúng ta xác định lâu dài nhập khẩu điện từ Trung Quốc, Lào nhưng giá thành họ giảm tại sao nước ta lại không giảm và không sản xuất được điện trong nước mà phải nhập khẩu? Tại sao EVN lỗ triền miên? Về vấn đề này, thiết nghĩ cần phải xem xét trách nhiệm cán bộ EVN; xem xét mức chi tiêu, thu nhập của lãnh đạo doanh nghiệp này và Quốc hội cần phải mổ xẻ tận gốc vấn đề này,” đại biểu Vân cho hay.
"Không vướng về giá mà vướng về công suất"
Lý giải về vấn đề lãng phí điện mặt trời, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết đã trao đổi với Bộ trưởng Bộ Công Thương: Cái này có vướng gì không? Nếu vướng về vấn đề giá điện thì Bộ Tài chính sẽ phối hợp với Bộ Công Thương để cùng xây dựng giá, đảm bảo giải toả được nguồn vốn ứ đọng mà các doanh nghiệp đã vay vốn ngân hàng và bỏ vốn ra làm.
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, “không phải vướng về giá, mà vướng về công suất, tức là hiện nay chúng ta đủ tải rồi”. Trong khi đó, các hiệp định mua điện của nước ngoài đều đã được ký và trong quá trình triển khai.
“Tôi có hỏi lại, nếu chúng ta đủ tải rồi thì tại sao cho làm. Còn nếu đã làm rồi thì tại sao không giảm bớt điện mua của nước ngoài? Bộ trưởng Bộ Công Thương trả lời là đã ký hiệp định với nước ngoài rồi, bây giờ không thể đàm phán để cắt được. Đấy là nguyên nhân. Chúng ta phải đi tận gốc rễ của vấn đề để thấy được nguyên nhân từ đâu và phải giải quyết như thế nào”, ông Phớc cho hay.
Theo Bộ trưởng Tài chính, để tháo dỡ những điểm nghẽn nghịch lý này thì cần phải sửa một số quy định, đặc biệt ách tắc nhất là Luật Quy hoạch và Luật Đầu tư công.
“Ngay cả mấy năm nay chúng ta ban hành Luật Quy hoạch nhưng vẫn loay hoay không triển khai được, rồi cả vấn đề điện cũng thế”, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho hay.
Tại cuộc họp báo công bố kết quả kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), ông Trần Việt Hòa, Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) cho biết, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh điện năm 2022 của EVN lỗ hơn 36.294 tỷ đồng. Thu nhập từ các hoạt động có liên quan đến sản xuất kinh doanh điện trong năm 2022 là 10.058 tỷ đồng. Tổng cộng hoạt động sản xuất kinh doanh điện năm 2022 và các hoạt động liên quan đến sản xuất kinh doanh điện (bao gồm thu nhập từ hoạt động tài chính và từ tiền bán công suất phản kháng, lãi tiền gửi…) năm 2022 của EVN lỗ 26.235 tỷ đồng (không tính tới thu nhập từ sản xuất khác).
Theo kết quả kiểm tra, các khoản chưa hạch toán vào giá thành sản xuất kinh doanh điện năm 2022 bao gồm: Phần còn lại khoản chênh lệch tỷ giá thực hiện theo hợp đồng mua bán điện của các đơn vị phát điện năm 2019 với số tiền khoảng hơn 3.015 tỷ đồng; khoản chênh lệch tỷ giá theo hợp đồng mua bán điện năm 2020 với số tiền khoảng 4.566 tỷ đồng; khoản chênh lệch tỷ giá theo hợp đồng mua bán điện năm 2021 khoảng 3.702 tỷ đồng; khoản chênh lệch tỷ giá theo hợp đồng mua bán điện phát sinh năm 2022 khoảng 3.440 tỷ đồng.
