Sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tiến hành phân tích thành phần hóa học có trong 180 loại hương vị vape, đồng thời mô phỏng cách thức các hương liệu này bị phân hủy khi được đun nóng, các nhà khoa học thuộc trường Đại học Phẫu thuật Hoàng gia ở Ireland (RCSI) kết luận rằng những người sử dụng vape, trong đó có 4,5 triệu người tại Anh, đang đối mặt mối đe dọa tiềm ẩn đối với sức khỏe.
Theo kết quả nghiên cứu cho thấy các sản phẩm thuốc lá điện tử (vape) có chứa đến 127 loại hóa chất cực kỳ độc hại, 153 loại gây nguy hiểm cho sức khỏe và 225 loại gây kích ứng.
Qua nghiên cứu, các nhà khoa học đưa ra khuyến cáo rằng cần phải kiểm soát chặt chẽ hơn nữa các loại hương vị của vape cũng như tuyên truyền để người dân, đặc biệt là giới trẻ, hiểu được tác hại của vape đối với sức khỏe.
Trên thị trường hiện có hàng chục nghìn loại sản phẩm vape khác nhau và trong mỗi sản phẩm đều chứa nhiều loại hóa chất. Do đó, theo các nhà nghiên cứu, với thực tế như hiện nay việc tiến hành các thí nghiệm để kiểm tra độc tính của từng nhãn hiệu và hương vị có thể mất nhiều thập kỷ.
Đầu năm nay, Chính phủ Anh cho biết sẽ xem xét cấm các loại vape dùng một lần và hạn chế tiêu thụ các loại vape có hương vị ngọt và trái cây. Tuy nhiên, theo trưởng nhóm nghiên cứu - Giáo sư hóa học tại RCSI Donal O'Shea, Chính phủ Anh cũng như các chính phủ khác trên toàn cầu nên tiến xa hơn và loại bỏ tất cả hương vị khỏi vape.
Thuốc lá điện tử chứa hơn 500 loại hóa chất độc hại. Ảnh minh họa
Giáo sư O'Shea cảnh báo người dân đang đứng trước một làn sóng bệnh mãn tính mới sẽ xuất hiện sau 15 đến 20 năm nữa do phơi nhiễm các chất độc hại từ vape. Do vậy, điều quan trọng là phải hiểu được tác động của vape có hương vị đối với sức khỏe trước khi quá muộn.
Các thiết bị vape hiện nay hoạt động bằng cách làm nóng hương liệu lỏng đến nhiệt độ cao để tạo thành "hạt khí dung" sau đó chúng được hít vào cơ thể. Loại "hạt khí dung" này có chứa các hóa chất bao gồm glycerin thực vật, propylene glycol, nicotin và hương liệu, được pha trộn với liều lượng khác nhau.
Các thí nghiệm được tiến hành trước đây chỉ ra rằng trong quá trình gia nhiệt hương liệu lỏng, một số loại vape có hương vị trái cây, như dâu tây, dưa gang và việt quất, sẽ tạo ra hợp chất nguy hiểm dễ bay hơi gọi là carbonyl. Hợp chất này có hại cho sức khỏe con người, góp phần gây ra các bệnh như bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), bệnh tim mạch và ung thư.
Chính phủ Anh đang xem xét một dự luật về thuốc lá truyền thống và thuốc lá điện tử nhằm hướng tới xây dựng một xã hội không khói thuốc. Theo đó, những người sinh từ ngày 01/01/2009 sẽ không được phép mua thuốc lá.
Cũng theo nhiều nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng các loại thuốc lá điện tử đun nóng hương liệu lỏng đến nhiệt độ cao để tạo thành hơi, sau đó người hút hít vào cơ thể. Khói thuốc lá điện tử chứa các hóa chất bao gồm glycerin thực vật, propylene glycol, nicotine và hương liệu, được pha trộn với nhiều lượng khác nhau. Với rất nhiều hóa chất được sử dụng trong hàng chục nghìn sản phẩm thuốc lá điện tử khác nhau, việc tiến hành các thí nghiệm để kiểm tra độc tính của từng nhãn hiệu và hương vị có thể mất nhiều thập kỷ nghiên cứu.
Vào tháng 1/2024, Chính phủ Anh tuyên bố sẽ cấm thuốc lá điện tử dùng một lần và hạn chế hương vị ngọt và trái cây trong thuốc lá điện tử. Tác giả nghiên cứu chính Donal O'Shea - giáo sư hóa học tại RCSI - khuyến cáo rằng Chính phủ Anh nên mở rộng lệnh cấm và loại bỏ tất cả hương vị khỏi thuốc lá điện tử.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), không có sản phẩm thuốc lá nào là an toàn cho sức khỏe. Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có chứa nicotine, vẫn là sản phẩm gây nghiện. Theo bảng phân loại bệnh tật quốc tế thì lệ thuộc nicotine được phân loại mã bệnh 6C4A.2 là một bệnh thuộc loại rối loạn do sử dụng chất kích thích hoặc các hành vi gây nghiện. Nicotine còn là chất độc hại, gây các bệnh tim mạch, hô hấp, tiêu hóa...
Các chuyên gia nhấn mạnh rằng, thuốc lá điện tử không phải là một sản phẩm dành cho những người không có thói quen hút thuốc. Những ai chưa bao giờ hút thuốc thì tốt nhất không nên thử. Mặt khác, nó cũng không phải là một phương pháp hiệu quả giúp bạn cai thuốc lá.
Hiện nay Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá không quy định về các sản phẩm “thuốc lá điện tử”, “thuốc lá nung nóng” vì vậy các sản phẩm này chưa được phép nhập khẩu, kinh doanh và lưu hành hợp pháp tại Việt Nam.
Tuy nhiên theo thống kê của Bộ Y tế, chỉ tính riêng năm 2023, có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. TS.BS Nguyễn Trung Nguyên- Giám đốc Trung tâm Chống Độc – Bệnh viện Bạch Mai nêu quan điểm, Việt Nam cần khẩn cấp cấm việc sản xuất, lưu hành thuốc lá điện tử, có như vậy mới phòng tránh được một loạt vấn đề lớn và nghiêm trọng về sức khoẻ với người dân.
Theo Bộ Y tế, Bộ đang nghiên cứu đề xuất Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị Quyết cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá mới khác có thể sẽ xuất hiện trong tương lai. Về lâu dài, Bộ Y tế sẽ trình Chính phủ, Quốc hội để xem xét sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá để bổ sung quy định này vào Luật bảo đảm tính ổn định trong triển khai thực hiện.
Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa ký công điện yêu cầu tăng cường quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Để tăng cường kiểm soát, ngăn chặn kịp thời tác hại của việc sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ người sử dụng, Thủ tướng yêu cầu các Bộ: Công an, Quốc phòng, Công thương, Tài chính chỉ đạo lực lượng kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ việc vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nhập lậu qua cửa khẩu, khu vực biên giới, đường mòn, lối mở; xác lập chuyên án đấu tranh với các đường dây, ổ nhóm buôn lậu, các đối tượng đầu nậu, tập trung vào các đối tượng buôn bán, pha trộn các chất cấm vào dung dịch thuốc lá điện tử để khởi tố, truy tố trước pháp luật; tăng cường quản lý thị trường nội địa để phát hiện các tổ chức, cá nhân buôn bán, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
