Cuộc đua "trạm sạc" đang nóng dần
Mới đây, Văn phòng Chính phủ có Thông báo về kết luận của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại cuộc họp về chính sách phát triển phương tiện giao thông xanh và trạm sạc điện cho phương tiện giao thông xanh.
Thủ tướng Chính phủ yêu cầu nghiên cứu, đề xuất và đánh giá tác động của cơ chế hỗ trợ giá điện đối với trạm sạc điện phục vụ xe điện.
Một trong những nhiệm vụ Phó Thủ tướng giao cho Bộ Công Thương là khẩn trương trình Thủ tướng Chính phủ sửa đổi, bổ sung Quyết định số 28/2014/QĐ-TTg quy định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện; trong đó nghiên cứu, đề xuất và đánh giá tác động của cơ chế hỗ trợ giá điện đối với trạm sạc điện phục vụ phương tiện giao thông xanh.
Chính phủ cũng yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương có liên quan rà soát lại các quy hoạch ngành, quy hoạch tỉnh, bổ sung và có chính sách đầu tư phát triển hạ tầng trạm sạc điện và nguồn cung cấp điện.
Dù đến hiện tại chưa có nhiều chính sách cụ thể để hỗ trợ, khuyến khích đầu tư hạ tầng trạm sạc nhưng thị trường này đang cho thấy nhiều tiềm năng, với ngày càng nhiều nhà đầu tư nhập cuộc.
Vấn đề trạm sạc là bài toán lớn nhất mà các hãng sản xuất, phân phối xe điện phải tính đến đầu tiên khi bán xe điện tại Việt Nam. Rõ ràng, muốn thay đổi thói quen sử dụng của người tiêu dùng hướng tới Net Zero là định hướng của Chính phủ nhưng ở góc độ người tiêu dùng, nếu không có trạm sạc thì các hãng chắc chắn sẽ khó thuyết phục khách hàng mua xe. Tuy nhiên, ở chiều người lại nếu người mua xe điện không nhiều thì việc đầu tư trạm sạc lại là một khoản đầu tư mạo hiểm với doanh nghiệp.
Trước quyết tâm của Chính phủ trong việc phát triển giao thông xanh, thị trường phát triển trạm sạc xe điện hứa hẹn thêm động lực để phát triển.
Đơn cử như VinFast với V-Green là đối tác cùng nhà, các công ty cung cấp trạm sạc xe điện tại Việt Nam đang chia thành một số nhóm phát triển trạm sạc. Đầu tiên là trạm sạc chính hãng. Nhóm này chủ yếu là trạm sạc tại đại lý và bán sạc tại nhà cho khách hàng sở hữu xe. Nhóm trạm sạc công cộng có thể kể đến EV One, EverCharge. Tiếp đến là nhóm cung cấp sạc tại nhà, công ty thì đông đúc hơn như EverEV, GreenCharge, Star Charge, Autel…
Tại Việt Nam, VinFast là cái tên lớn nhất hiện sở hữu hệ thống trạm sạc trải khắp toàn quốc. VinFast hiện là đơn vị phát triển hệ thống lớn nhất với số lượng khoảng 150.000 cổng sạc tại 63 tỉnh, thành phố. Nhà phát triển xe điện này cũng hợp tác với Petrolimex và PV Oil để lắp đặt trạm sạc tại các trạm xăng.
Mới đây, Tổng Công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam (PV Power) đã ký biên bản thỏa thuận hợp tác với EN Technologies Inc. để nghiên cứu và phát triển hệ thống trạm sạc, hướng tới việc trở thành đơn vị cung cấp trạm sạc xe điện uy tín trong cả nước. Trạm sạc xe điện thí điểm đầu tiên sẽ đặt tại phố Huỳnh Thúc Kháng, Hà Nội. Tổng chi phí đầu tư của dự án khoảng hơn 1,8 tỷ đồng.
“PV Power đã xác định việc đầu tư vào hạ tầng trạm sạc xe điện là bước đi chiến lược, phù hợp với tầm nhìn phát triển dài hạn của công ty”, đơn vị này công bố.
Theo thông tin từ doanh nghiệp này, doanh thu sạc điện tính trên sản lượng sạc ước tính và đơn giá sạc dự kiến chia 3 mức đơn giá theo các khung giờ thấp điểm, bình thường và cao điểm. Trong đó, đơn giá sạc trung bình dự kiến khoảng 3.858 đồng/kWh, tương đương với trạm sạc do VinFast vận hành và thấp hơn một số đơn vị bên thứ 3 khác. Bước đầu, PV Power sẽ xây dựng trạm sạc thí điểm, sau đó sẽ có cơ sở xây dựng kế hoạch đầu tư lắp đặt mở rộng hệ thống trạm sạc.
Là đơn vị đầu tiên của Việt Nam sản xuất thiết bị sạc nhanh cho xe điện, nhưng CTCP đầu tư Năng lượng Solar Z vẫn đang loay hoay giữa các quy định về pháp lý về việc xây dựng trạm sạc. Theo ông Vũ Phạm Hải Sơn, Giám đốc Phát triển Đối tác Solar Z, khó khăn đầu tiên là cơ sở pháp lý và hướng dẫn của cơ quan nhà nước về thủ tục đầu tư, thực hiện xây dựng trạm sạc.
Đại diện doanh nghiệp đề xuất, cần có quy hoạch hạ tầng giao thông, xây dựng trạm sạc xe điện vào hệ thống điện quốc gia có kiểm soát của cơ quan nhà nước và các đơn vị liên quan; cần tiêu chuẩn hoá thiết bị, phương tiện điện lẫn sạc điện liên quan đến vấn đề này, đặc biệt tiêu chuẩn dành cho các khu vực nhà ở, chung cư cao tầng, trạm dừng nghỉ…
Thêm “trợ lực” cho thị trường xe điện
Để đạt được mục tiêu đến năm 2045, phát triển xe điện chiếm lĩnh thị trường, ông Đào Công Quyết, Trưởng Tiểu ban truyền thông Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) kiến nghị, cần có sự chung tay, phối hợp của Nhà nước và doanh nghiệp.
Trong đó, Nhà nước đóng vai trò định hướng, xây dựng chính sách và các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật. Sau khi triển khai cần có những đánh giá về tác động, ảnh hưởng để rút kinh nghiệm và điều chỉnh.
Hệ thống trạm sạc của VinFast không chỉ tập trung ở các thành phố lớn mà trải rộng khắp 63 tỉnh, thành trên cả nước. Cây xăng Petrolimex ở Hà Giang hiện nay đã được trang bị các cổng sạc ô tô điện VinFast.
Về phía doanh nghiệp, đại diện VAMA cho rằng, việc nghiên cứu, đầu tư của các nhà sản xuất ô tô cần được thực hiện một cách cân bằng, phát triển hài hòa để tránh gây ra xáo trộn thị trường. Nếu thực hiện không cân bằng, phù hợp, có thể ảnh hưởng tới quyết định đầu tư mở rộng hoạt động kinh doanh.
PGS. TS Đàm Hoàng Phúc, Giám đốc Chương trình đào tạo kỹ thuật ô tô Đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng cần có những nghiên cứu, tính toán về tổng nguồn điện, quy hoạch điện chi tiết đến từng vùng. Tiếp theo, cần quy hoạch phân bố các loại trạm sạc ở đâu, như thế nào trên tổng số xe.
Theo chuyên gia, nếu có một cơ chế về giá điện cho trạm sạc thì sẽ khuyến khích được cả nhà đầu tư và người dùng xe điện: Khi có cơ chế rõ ràng sẽ khuyến khích các nhà đầu tư. Về giá điện, nhà đầu tư sẽ không có lợi nhưng người tiêu dùng sẽ có lợi luôn. Vốn chi phí chăm sóc bảo dưỡng xe điện đã rẻ hơn xe xăng, nếu giá nguyên liệu đầu vào cũng rẻ hơn thì người ta sẽ chuyển sang xe điện. Như vậy nó sẽ là một cú hích cho thị trường phát triển rất tốt.
Một số chuyên gia cũng nhìn nhận, hiện các chính sách hỗ trợ cho việc chuyển đổi năng lượng và quy trình chuyển đổi sang xe điện của Chính phủ về mặt chủ trương rất mạnh mẽ và rõ ràng. Tuy nhiên trong thời gian tới có rất nhiều việc phải làm về mặt chính sách để hỗ trợ chuyển đổi thành công.
Theo kinh nghiệm quốc tế, để chuyển đổi sang xe điện thành công thì yếu tố tiên quyết là hạ tầng trạm sạc. Vì vậy các nỗ lực và chính sách để hỗ trợ chuyển đổi sang xe điện của Chính phủ nên tập trung vào hỗ trợ xây dựng các trạm sạc trước tiên.
Theo báo cáo về chỉ số thị trường xe ô tô điện trong nước của Viện Dầu khí Việt Nam (VPI), với thị trường khoảng 100 triệu dân, hiện tại, tỷ lệ sở hữu ôtô của Việt Nam mới chỉ ở mức 23 ô tô/1.000 người, con số này chỉ bằng 1/10 của Thái Lan và 1/20 của Malaysia.
Dự báo đến năm 2025, nhu cầu ô tô của cả nước sẽ khoảng 800.000 - 900.000 xe và đến năm 2030 khoảng 1,5 - 1,8 triệu xe. Trong khi đó, Hiệp hội Nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) dự báo đến năm 2028 Việt Nam sẽ đạt mốc 1 triệu xe điện và khoảng 3,5 triệu xe điện vào năm 2040.
Có thể thấy rằng, thị trường trạm sạc xe điện Việt sẽ rất tiềm năng chờ được khai thác thời gian tới. Giới chuyên môn đánh giá đây cũng là cơ hội cho doanh nghiệp Việt khai thác thị trường này bởi mảnh đất tiềm năng. Bên cạnh đó, cuộc đua cũng sẽ rất khốc liệt, đòi hỏi các doanh nghiệp cần có sự tính toán kỹ lưỡng.
